Przejdź do zawartości

Aleksander I Karadziordziewić

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aleksander I
Ilustracja
ilustracja herbu
Faksymile
Król Serbów, Chorwatów i Słoweńców
Okres

od 16 sierpnia 1921
do 3 października 1929

Poprzednik

Piotr I Karadziordziewić

Król Jugosławii
Okres

od 16 sierpnia 1921
do 9 października 1934

Następca

Piotr II Karadziordziewić

Dane biograficzne
Dynastia

Karadziordziewiciowie

Data i miejsce urodzenia

16 grudnia 1888
Cetynia

Data i miejsce śmierci

9 października 1934
Marsylia

Przyczyna śmierci

postrzelenie

Miejsce spoczynku

Cerkiew św. Jerzego, Topola

Ojciec

Piotr I Karadziordziewić

Matka

Zorka Czarnogórska

Żona

Maria Rumuńska

Dzieci

Piotr II, Tomisław, Andrzej

Odznaczenia
Wielka Wstęga Orderu Gwiazdy Jerzego Czarnego (Serbia) Krzyż Wielki Orderu Orła Białego (Serbia) Krzyż Wielki Orderu Korony Jugosłowiańskiej Krzyż Wielki Orderu Świętego Sawy (Serbia) Złoty Medal Waleczności (Królestwa Serbii) Medal Pamiątkowy za II wojnę bałkańską (Serbia) Medal Pamiątkowy za Kampanię albańską 1920 (Serbia) Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia) Krzyż Wojenny (Belgia) (1914–1918) Order Świętych Cyryla i Metodego (Bułgaria) Order Świętego Aleksandra (Bułgaria) Krzyż Wielki Orderu Daniły I (Czarnogóra) Order Świętego Piotra (Czarnogóra) Order Lwa Białego I klasy (Czechosłowacja) Krzyż Wojenny Czechosłowacki Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Medal Wojskowy (Francja)
Krzyż Wojenny 1914–1918 ze srebrną palmą (Francja)
Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja) Krzyż Wojenny z Palmą 1917 (Grecja) Order Medżydów (Imperium Osmańskie) Order Osmana (Imperium Osmańskie) Krzyż Wielki Orderu Słońca Peru Order Orła Białego (1921–1990) Krzyż Wielki Orderu Virtuti Militari Wstęga Wielka Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Wielki Orderu Chrystusa Krzyż Wielki Orderu Avis (Portugalia) Krzyż Wielki Orderu św. Jakuba od Miecza (Portugalia) Wstęga Trzech Orderów (Portugalia) Order św. Andrzeja (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Aleksandra Newskiego (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Orła Białego (Imperium Rosyjskie) Order św. Jerzego I klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny I klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława I klasy (Imperium Rosyjskie) Order Michała Walecznego I klasy (Rumunia) Krzyż Wielki Orderu Korony Rumunii Kawaler Wielkiej Wstęgi Orderu Słonia Białego (Tajlandia) Kawaler Naszyjnika Orderu Grobu Świętego Krzyż Wielki Orderu Łaźni (Wielka Brytania) Medal z okazji koronacji króla Jerzego V (Wielka Brytania) Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Świętych Maurycego i Łazarza (Królestwo Włoch) Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Korony Włoch
Fragment kroniki filmowej przedstawiającej zamach, 1934 (ang.)

Aleksander I Karadziordziewić, (serb. Александар I Карађорђевић; ur. 16 grudnia 1888 w Cetynii, zm. 9 października 1934 w Marsylii) – ostatni władca Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców (1921–1929), następnie król Jugosławii (1929–1934), sprawujący władzę w sposób dyktatorski. Zamordowany w czasie oficjalnej wizyty we Francji z inspiracji chorwackich separatystów[1].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Był synem Piotra I Karadziordziewicia i Zorki, księżniczki czarnogórskiej. Dzieciństwo spędził razem z ojcem na wygnaniu w Genewie, następnie od 1899 przebywał w Sankt Petersburgu, gdzie służył w carskim korpusie paziów[2]. W latach 1914–1918 z nadania ojca pełnił urząd regenta, a w latach 1912–1918 kierował armią serbską jako naczelny wódz.

W pierwszych latach swego panowania był królem Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców (1921–1929). Aby wzmocnić jedność państwa, zmienił jego nazwę i 3 października 1929 roku proklamował powstanie nowego państwa o nazwie Jugosławia[3]. Zmianie uległa nie tylko nazwa państwa, ale również jego podział administracyjny, zniesiono dotychczasowy podział na departamenty (serb.-chorw. oblasti) a wprowadzono 9 banowin[4]. Na arenie międzynarodowej prowadził politykę profrancuską. Kraj razem z Rumunią i Czechosłowacją tworzył wymierzoną w węgierski rewizjonizm małą Ententę. Wprowadził reformy w sądownictwie, szkolnictwie i kalendarzu, dążące do ujednolicenia nowego państwa. Konstytucja z 3 września 1931 roku legalizowała jego rządy[3]. Aleksander był zwolennikiem silnej władzy centralnej oraz przeciwnikiem separatyzmu chorwackiego, choć starał się zachowywać dobre stosunki z Chorwatami. Król usiłował też zawrzeć porozumienie z Bułgarią. Pomimo metod autorytarnych jego rządy spotykały się z poparciem znacznej części społeczeństwa Jugosławii[3]. Niemniej, likwidacja rządów parlamentarnych (rozwiązanie Skupsztiny), rozwiązanie partii politycznych i ścisła cenzura spowodowały opór społeczny, demonstrowany głównie pod hasłem: Precz z dyktaturą![5]. Zginął zamordowany we Francji przez Włada Czernozemskiego, wskutek zamachu Wewnętrznej Macedońskiej Organizacji Rewolucyjnej (VMRO) i chorwackich ustaszy (operacja „Miecz teutoński”[6]). Pochowany w cerkwi św. Jerzego w Topoli.

Po jego śmierci rządy w imieniu nieletniego syna Aleksandra, Piotra objął regent, książę Paweł Karadziordziewić.

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]
Serbskie/jugosłowiańskie
Zagraniczne

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Axelrod i Phillips 2000 ↓, s. 31–32.
  2. Axelrod i Phillips 2000 ↓, s. 31.
  3. a b c Axelrod i Phillips 2000 ↓, s. 32.
  4. Felczak i Wasilewski 1985 ↓, s. 448.
  5. Felczak i Wasilewski 1985 ↓, s. 448–449.
  6. Zabił króla i ministra – rozszarpał go tłum. wp.pl, 15 września 2011.
  7. Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705–2008, Marta Męclewska (oprac.), Warszawa: Arx Regia Ośrodek Wydawniczy Zamku Królewskiego, 2008, s. 296, ISBN 978-83-7022-178-2, OCLC 751245817.
  8. Humberto Nuno de Oliveira. Subsídio para a história das relações bilaterais entre Portugal e a Sérvia. „Lusíada. História”. v. 2, n. 7 (2010). s. 449. ISSN 0873-1330. (port.). 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]