Przejdź do zawartości

Aleksandra Hutten-Czapska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aleksandra Hutten-Czapska
Ary Ecilaw
Ilustracja
Aleksandra Hutten-Czapska (około 1884)
Imię i nazwisko

Aleksandra Joanna Maria Franciszka Fabianna Hutten-Czapska

Data i miejsce urodzenia

18 listopada 1853
Warszawa

Data i miejsce śmierci

8 maja 1941
Vevey

Narodowość

polska

Język

francuski

Dziedzina sztuki

beletrystyka

Gatunek

powieść, dramat

Aleksandra Joanna Maria Franciszka Fabianna[1] hrabina Hutten-Czapska[2], hrabina Romrod[3], primo voto Kolemin[4], secundo voto Bacheracht[4], pseud. Ary Ecilaw[2] (ur. 18 listopada 1853[1] w Warszawie[5][6], zm. 8 maja 1941[3] w Vevey[5]) – rosyjsko-szwajcarska arystokratka i prozaiczka polskiego pochodzenia.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Jej rodzicami byli: szambelan Imperium Rosyjskiego Adam Józef Erazm Hutten-Czapski i Marianna Rzewuska, hrabina Imperium Rosyjskiego[3]. Miała brata Adama i siostrę Henriettę[3]. Była katoliczką[3]. Wychowywała się w Paryżu[7]. Wyjechała z matką i siostrą do Sztokholmu w 1870 roku[7]. 21 lutego 1873 roku w rosyjskiej cerkwi w Vevey[8] poślubiła rosyjskiego ministra-rezydenta Aleksandra von Kolemine(inne języki)[3] (ur. 1844, zm. 1894[9]), którego poznała podczas podróży do Szwajcarii[7]. Ich jedyny syn Jurij urodził się 6 (18 kwietnia) 1874 roku[8] w Szwajcarii[9] (zm. 1958[10]). Para przeprowadziła się do Darmstadt[11], małżonkowie rozwiedli się w marcu 1884 roku[9].

Jej drugim mężem był wielki książę Hesji Ludwik IV, ich małżeństwo morganatyczne trwało od 30 kwietnia 1884 roku do 9 lipca tegoż roku[4] – zostało unieważnione[9] – sąd w Lipsku zatwierdził rozwód 19 grudnia 1884 roku[12]. Aleksandra otrzymała po mężu tytuł hrabiny Romrod[12] i dożywotnią rentę[12]. Na podstawie obszernego wywiadu z nią, w Lipsku ukazała się broszura pt. Frau Kolemine, w której została przedstawiona w dobrym świetle[9]. Jej kariera literacka nabrała rozpędu od 1884 roku[13]. W krótkim czasie jej książki osiągnęły liczbę pięciu bądź sześciu wydań[14]. Domyślano się, że pod pseudonimem Ary Ecilaw skrywa się kobieta[13][15] (podejrzewano także, że może to być wydawca Alphonse Lemerre[16]), która zna się na sekretach europejskich dworów[13], a język francuski nie jest jej mową ojczystą[17]. Jej kilka książek przełożono na język angielski: Rolanda (ang. Roland, or the Expiation of a Sin) oraz Le Roi de Thessalie (ang. The Romance of a German Court) opublikowało wydawnictwo Remington & Co. w 1886 roku[18]; alternatywne tłumaczenie Le Roi de Thessalie autorstwa N. T. Laylocka (ang. Her Royal Lover) ukazało się w Nowym Jorku w 1890 roku[19]. Le Roi de Thessalie przełożono także na język włoski (wł. Il re di Tessaglia)[6].

We wrześniu 1892 roku lub w maju 1893 roku poślubiła Wasilija Romanowicza Bacherachta (ur. 1851, zm. 1916[9]), sekretarza ambasady Imperium Rosyjskiego w Berlinie[3]; nie mieli dzieci, jednak Wasilij pozostawał w dobrych stosunkach z pasierbem Jurijem[10]. Pod koniec XIX wieku nie była już wspominana w prasie poza jednym wyjątkiem, kiedy to odwiedziła harem sułtana w Marrakeszu i wysłała prezenty jego żonom[9]. 22 lipca 1927 roku otrzymała obywatelstwo szwajcarskie poprzez naturalizację[20]. W ostatnich latach życia mieszkała w hotelu Trois Couronnes w Vevey. Zmarła 5[20] lub 8 maja 1941 roku w Vevey, została tamże pochowana obok ostatniego męża[20] na cmentarzu parafii św. Marcina[21] (zob. kościół św. Marcina w Vevey).

Prawdziwą tożsamość Ary Ecilaw rozszyfrował Tadeusz Sivert[22].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Zygmunt Markiewicz, Tadeusz Sivert, Melpomena polska na paryskim bruku: teatralia polskie we Francji w XIX wieku, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 311.
  2. a b Edmund Jankowski i inni, Słownik pseudonimów pisarzy polskich : XV w.-1970 r., t. 1 A-J, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich--Wydawn, 1994, s. 166, ISBN 83-04-04110-3, OCLC 33498332.
  3. a b c d e f g Bacheracht, Alexandrine Johanna Maria Fabiana von, [w:] Hessische Biografie [online], www.lagis-hessen.de [dostęp 2023-03-05].
  4. a b c d Edmund Jankowski (red.), Słownik pseudonimów pisarzy polskich / 4. A - Ż, Wrocław: Zakł. Narod. im. Ossolińskich, 1996, s. 107, ISBN 83-04-04110-3, OCLC 174205554 [dostęp 2023-03-05].
  5. a b Ary Ecilaw (1853-1941) [online], data.bnf.fr [dostęp 2023-03-05] (fr.).
  6. a b 74211686 [online], viaf.org [dostęp 2023-03-05].
  7. a b c Baran 2019 ↓, s. 91.
  8. a b Baran 2019 ↓, s. 92.
  9. a b c d e f g h i j k l m n Marina Soroka, Diplomats’ Wives and the Foreign Ministry in Late Imperial Russia, in Four Portraits, „Aspasia”, 16 (1), 2022, DOI10.3167/asp.2022.160110, ISSN 1933-2890 [dostęp 2023-03-05] (ang.).
  10. a b Baran 2019 ↓, s. 128.
  11. Baran 2019 ↓, s. 95.
  12. a b c Baran 2019 ↓, s. 97.
  13. a b c d e Van De Velde 1891 ↓.
  14. Van De Velde 1891 ↓, s. 158.
  15. Baran 2019 ↓, s. 100.
  16. Robert Harrison, Catalogue of the London Library. St James's Square, London. Appendix, 1888, s. 349.
  17. Van De Velde 1889 ↓, s. 91.
  18. Contemporary Literature. Belles Lettres, „The Westminster Review. July and October 1886”, LXX, London: Trübner & Co., 1886, s. 293 (ang.).
  19. Her Royal Lover ... By Ary Ecilaw. Translated [from "Le Roi de Thessalie"] by Mrs. N.T. Laycock | WorldCat.org [online], www.worldcat.org [dostęp 2023-03-05] (ang.).
  20. a b c Baran 2019 ↓, s. 129.
  21. Kolemine, Alexandrine de [online], androom.home.xs4all.nl [dostęp 2023-03-05].
  22. a b ., „Ruch Literacki”, 1971, s. 325.
  23. a b Van De Velde 1891 ↓, s. 155.
  24. a b c d Baran 2019 ↓, s. 99.
  25. a b Baran 2019 ↓, s. 106.
  26. a b c Van De Velde 1889 ↓, s. 92.
  27. Tadeusz Kowzan, Wątki polskie w dramacie światowym, „Dialog”, 49, 2004, s. 166.
  28. a b c Dominika Porębska-Kwaśnik, "The Polish opera in comparison with the Great Opera in France, Germany and Italy: common and specific language (1882-1926)" [online] [dostęp 2023-03-05].
  29. Zygmunt Markiewicz, Tadeusz Sivert, Melpomena polska na paryskim bruku: teatralia polskie we Francji w XIX wieku, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 310.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]