Przejdź do zawartości

Ludmiła Pawliczenko

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ludmiła Pawliczenko
Людмила Михайлівна Павличенко
ilustracja
major major
Data i miejsce urodzenia

29 czerwca?/12 lipca 1916
Biała Cerkiew

Data i miejsce śmierci

27 października 1974
Moskwa

Przebieg służby
Lata służby

1941–1956

Siły zbrojne

Armia Czerwona

Jednostki

25 Dywizja Strzelecka

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa:

Późniejsza praca

instruktorka, historyk

Odznaczenia
Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego
Order Lenina Order Lenina Medal „Za zasługi bojowe” Medal „Za obronę Odessy” Medal „Za obronę Sewastopola” (ZSRR) Medal „Za Zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945”

Ludmiła Pawliczenko z domu Biełowa[1] (ur. 29 czerwca?/12 lipca 1916 w Białej Cerkwi, zm. 27 października 1974 w Moskwie) – radziecka strzelczyni wyborowa.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Pawliczenko urodziła się 12 lipca 1916 roku[2] w Białej Cerkwi[3]. Jej ojcem był ślusarz Michaił Biełow a matką nauczycielka Jelena Biełowa[4]. W wieku 16 lat przeniosła się z rodziną do Kijowa, gdzie zapisała się do szkoły snajperskiej Osoawiachimu[5]. Mocno zaangażowała się w jej działalność, spędzając dużo czasu na ćwiczeniach, a następnie zdobywając w zawodach medale i dyplomy[3]. W 1932 roku wyszła za mąż za Aleksieja Pawliczenkę i w tym samym roku urodziła syna[6] Rostisława[7] (1932-2007)[8], wkrótce jednak rozwiodła się[6].

W młodości skakała ze spadochronem i pilotowała samolot, brała także udział w zawodach strzeleckich z dobrymi rezultatami[2]. W 1937 roku rozpoczęła studia historyczne na Uniwersytecie Kijowskim[6], które przerwał wybuch wojny (ukończyła wówczas 4. rok studiów)[5].

Ludmiła Pawliczenko na znaczku poczty ZSRR z 1976 roku

W chwili rozpoczęcia niemieckiego ataku na ZSRR przebywała w delegacji w Odeskiej Bibliotece Publicznej w charakterze starszego pracownika naukowego[5]. 23 czerwca 1941 roku Pawliczenko jako ochotnik zgłosiła się do służby w armii[2]. Dzięki ukończeniu szkoły snajperskiej w Kijowie zdołała przekonać urzędników rekrutacyjnych do skierowania jej do oddziału jako snajpera[5] i została przydzielona do 25. Dywizji Strzeleckiej[2].

Swoje pierwsze trafienie zaliczyła 8 sierpnia w pobliżu Bielajewki[2], używając karabinu Mosin[3]. Następnie walczyła dwa i pół miesiąca w obronie Odessy, gdzie uzyskała 187 trafień[3][9]. Gdy Rumuni zdobyli Odessę, została przeniesiona do Sewastopola. Podczas walk w Odessie została trzykrotnie ranna, za zasługi otrzymała awans na starszego sierżanta, a w czasie ośmiomiesięcznej obrony Sewastopola na podporucznika i została także przydzielona do szkolenia innych snajperów[3]. W maju 1942 roku miała już 257 trafień[potrzebny przypis], ale w czerwcu została ciężko ranna w wyniku eksplozji pocisku moździerzowego i ewakuowana z Sewastopola do Noworosyjska[5]. Wkrótce potem Sewastopol został zdobyty, a większość żołnierzy jej dywizji zginęła[3].

Po rehabilitacji nie powróciła na front, ale została wysłana w podróż po Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, by wygłaszać odczyty wzywające do zaangażowania się w wojnę i otwarcia frontu zachodniego. Była pierwszym obywatelem radzieckim przyjętym przez prezydenta USA, który wręczył jej rewolwer Colta, w Kanadzie podarowano jej strzelbę Winchester, którą można oglądać w Muzeum Broni w Moskwie. W czasie wizyty w USA zaprzyjaźniła się z prezydentową Eleonorą Roosevelt, która odwiedziła ją w 1957 roku w czasie podróży do ZSRR[3].

Pawliczenko po powrocie z USA została instruktorem w szkole snajperów pod Moskwą[6], uzyskała stopień majora oraz została odznaczona orderem Złotej Gwiazdy Bohatera Związku Radzieckiego[3].

Była jedną z 2000 kobiet-snajperów w Armii Czerwonej i jedną z 500, które przeżyły wojnę. Twierdziła, że w czasie II wojny światowej trafiła 309 żołnierzy, w tym 36 snajperów wroga[3].

W październiku 1944 roku powróciła na Uniwersytet Kijowski i podjęła studia na 5. roku historii, broniąc pracę magisterską poświęconą Bohdanowi Chmielnickiemu[5], a po ich ukończeniu do emerytury pracowała naukowo jako historyk dla dowództwa Marynarki Wojennej[2], a od 1956 roku udzielała się w nowo utworzonym Komitecie Weteranów Wojny[6].

Zmarła 27 października 1974 roku[5].

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Po śmierci jej imieniem nazwano statek Ministerstwa Gospodarki Rybnej ZSRR, jedną z ulic w centrum Sewastopola oraz szkołę nr 3 w Białej Cerkwi[5]. Została również przedstawiona na dwóch znaczkach radzieckiej poczty[2].

O wojennych losach Ludmiły Pawliczenko opowiada rosyjsko-ukraiński film Bitwa o Sewastopol (Битва за Севастополь)[10], w ukraińskich kinach wyświetlany pod tytułem „Niezłomna” („Незламна”)[11]. Jego premiera miała miejsce 2 kwietnia 2015 roku, a rolę Pawliczenko zagrała rosyjska aktorka Julia Pieriesild.

Kontrowersje

[edytuj | edytuj kod]

Z powodu zniszczenia archiwum Samodzielnej Armii Nadmorskiej większość informacji o jej służbie z początkowego okresu wojny jest znana z jej własnej relacji. Z tego powodu w jej życiorysie historycy wykrywali nieścisłości, m.in. dotyczące miejsca w Odessie, w którym miał walczyć jej pułk, a także dotyczące organizacji jednostek snajperskich (podawała przydział do plutonu snajperskiego, chociaż nie istniały one wówczas w Armii Czerwonej) czy terminu ewakuacji z Sewastopola. Wątpliwość budziło również, że pierwsza relacja prasowa poświęcona Pawliczenko powstała, gdy miała już uśmiercić blisko 200 Niemców, a co więcej za swoje zasługi w walkach w Odessie nie została przedstawiona do żadnego odznaczenia, mimo że odznaczano żołnierzy, którzy zabili już 10 wrogów. Po analizie fotografii z podróży po krajach zachodnich podano w wątpliwość także brak blizn po czterech doznanych urazach głowy. Sama Pawliczenko początkowo twierdziła też, że w trakcie oblężenia Sewastopola zginął jej mąż i syn, jednak z mężem rozwiodła się jeszcze przed wybuchem wojny, a syn zmarł dopiero w 2007 roku[12]. Pojawiają się także sprzeczności jej własnych relacji – według samej siebie trzysetne trafienie osiągnęła w swoje urodziny 12 lipca 1942, jednak według innej relacji ewakuowana została ranna już 22 czerwca. Podczas swoich podróży po krajach zachodnich (Anglia, Kanada, USA) stale odmawiała jakichkolwiek pokazów i nie strzelała – strzelał tylko towarzyszący jej podczas turnusu Władimir Pczelincew. Kiedy raz dała się przekonać do strzelania, jak stwierdził Pczelincew strzelała tylko „na odczepnego”[12].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Снайпер Людмила Павличенко (биография, 20 фото, видео) [online] [dostęp 2017-12-10] (ros.).
  2. a b c d e f g Ludmiła Pawliczenko – najgroźniejsza kobieta świata, „Nowa Strategia” [dostęp 2017-12-10] (pol.).
  3. a b c d e f g h i Lady Sniper [online], polimaty.pl [dostęp 2017-12-10] (pol.).
  4. Pawliczenko 2018 ↓, s. 9.
  5. a b c d e f g h Ludmiła Pawliczenko, Pani Śmierć. Najsłynniejsza snajperka frontu wschodniego, z ros. przeł. Marcin Cybulski, Warszawa 2018.
  6. a b c d e Ludmiła Pawliczenko [online], rusotunio.blog.pl [dostęp 2017-12-10] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-10].
  7. Внучка снайперши Павличенко: На похороны прийти не решилась [online] [dostęp 2017-12-10] (ros.).
  8. Мемориал – Павличенко Ростислав Алексеевич: Международная система поминовения усопших [online], ckorbim.com [dostęp 2017-12-10] (ros.).
  9. World War II, West Side Pub 2007, s. 207.
  10. Bitva za Sevastopol. filmweb.pl. [dostęp 2015-06-28].
  11. Незламна. nezlamna.com. [dostęp 2015-06-28].
  12. a b Rafał Kuzak, Zmyślona bohaterka? Czy najskuteczniejsza snajperka w historii żyła naprawdę?, „kobieta.wp.pl”, 29 czerwca 2018 [dostęp 2018-07-02] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Ludmiła Pawliczenko: Pani Śmierć. Najsłynniejsza snajperka frontu wschodniego. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2018. ISBN 978-83-7773-748-4.