Przejdź do zawartości

Pałeczka dżumy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pałeczka dżumy
Ilustracja
Pałeczka dżumy, obraz ze skaningowego mikroskopu elektronowego
Systematyka
Domena

bakterie

Typ

proteobakterie

Rząd

Enterobacteriales

Rodzina

Enterobacteriaceae

Rodzaj

Yersinia

Gatunek

pałeczka dżumy

Nazwa systematyczna
Yersinia pestis (daw. Pasteurella pestis)
Obraz mikroskopowy preparatu z pałeczkami dżumy (niewielkie ciemne elementy przypominające agrafki) wybarwionego metodą Waysona. Duże, okrągłe komórki z płatowym jądrem komórkowym i ziarnistościami cytoplazmatycznymi to granulocyty

Pałeczka dżumy (Yersinia pestis, daw. Pasteurella pestis) – nieprzetrwalnikująca bakteria Gram ujemna o kształcie pałeczki będąca czynnikiem etiologicznym dżumy. Ze względu na kształt została zakwalifikowana do pałeczek, jednak poszczególne bakterie posiadają dużą zmienność wyglądu. Rezerwuarem są zwierzęta (z wyjątkiem wielbłądów) – obecnie głównie susły, świstaki oraz świnki morskie.

Morfologia i fizjologia

[edytuj | edytuj kod]

W przeciwieństwie do pozostałych bakterii z grupy Yersinia pałeczka dżumy nie ma rzęsek oraz – w konsekwencji – zdolności ruchu. Ma otoczkę, którą traci podczas hodowania na podłożach mikrobiologicznych.

Pałeczka dżumy jest wrażliwa na działanie wysokiej temperatury, ale nie ginie przez miesiące w niskich temperaturach. Niszcząco działają zwykłe środki dezynfekcyjne (fenol, lizol).

Właściwości biochemiczne

[edytuj | edytuj kod]

Pałeczka dżumy posiada wiele cech wspólnych z rodzajem Yersinia – brak rozkładu żelatyny, laktozy przy zachowanej zdolności do rozkładu glukozy i maltozy. Nie wytwarza H2S. Testem różnicującym może być brak rozkładu mocznika oraz ornityny.

Hodowla

[edytuj | edytuj kod]

Pałeczka dżumy nie ma wygórowanych wymagań odżywczych – rośnie na zwykłych podłożach z agarem, może również wzrastać na podłożach z żółcią. Temperatura optymalna do wzrostu wynosi 30 °C.

Barwienie bakterii daje charakterystyczny biegunowy wygląd przypominający agrafkę, gdyż środek komórki nie ulega zabarwieniu.

Potwierdzenie rozpoznania opiera się m.in. na wykonaniu aglutynacji z surowicą przeciwdżumową.

Odmiany

[edytuj | edytuj kod]

Pomimo że istnieje tylko jeden serotyp (biotyp) bakterii, ze względu na obszar występowania i właściwości biochemiczne wyodrębniono trzy typy.

  • orientalis – nie metabolizuje glicerolu i melibiozy; brak charakterystycznego obszaru
  • antiqua – metabolizuje glicerol, ale nie melibiozę; obszar występowania to wschodnia Azja oraz centralna Afryka
  • mediaevalis – metabolizuje glicerol oraz melibiozę; występuje głównie na Bliskim Wschodzie.

Chorobotwórczość

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: dżuma.

Bakteria może wywołać ostrą, gwałtowną, często śmiertelną chorobę – dżumę. Była odpowiedzialna za tragiczną czarną śmierć.

Wrażliwość na antybiotyki

[edytuj | edytuj kod]

Pałeczka dżumy jest wrażliwa na następujące grupy antybiotyków:

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Podstawy Mikrobiologii Lekarskiej. PZWL, Warszawa 1979. Praca pod redakcją Leona Jabłońskiego. ISBN 83-200-0181-1. Strony 302-305