Przejdź do zawartości

Partia Republikańska (Stany Zjednoczone)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Partia Republikańska
Republican Party
Ilustracja
Państwo

 Stany Zjednoczone

Skrót

GOP

Lider

Ronna McDaniel

Data założenia

28 lutego 1854

Adres siedziby

310 First Street SE Washington, D. C. 20003

Ideologia polityczna

konserwatyzm, konserwatywny liberalizm, narodowy konserwatyzm

Poglądy gospodarcze

liberalizm gospodarczy

Liczba członków

30 000 000

Członkostwo
międzynarodowe

Międzynarodowa Unia Demokratyczna

Młodzieżówka

Młodzi Republikanie

Barwy

     czerwień

Obecni posłowie
222/435
Obecni senatorowie
49/100
Strona internetowa

Partia Republikańska (ang. Republican Party) – amerykańska konserwatywna partia polityczna założona w 1854. Jedna z dwóch głównych sił politycznych w Stanach Zjednoczonych, obok Partii Demokratycznej. Potocznie nazywana „grand old party” (GOP).

Współcześni Republikanie są konserwatystami w kwestiach społecznych, w ekonomii opowiadają się za minimalną ingerencją państwa w gospodarkę, są bliscy neoliberalizmowi. Po ataku na Kapitol Stanów Zjednoczonych przez zwolenników Donalda Trumpa część komentatorów politycznych i członków GOP określiła Partię Republikańską mianem skrajnie prawicowej[1][2][3].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Początki partii sięgają okresu sprzed wojny secesyjnej, kiedy to rósł w siłę ruch przeciwników niewolnictwa. Niektórzy z nich szukali metod politycznej walki z tym zjawiskiem. Nie znajdując poparcia u żadnej z liczących się ówcześnie sił politycznych (Partii Demokratycznej i Partii Wigów), założyli w 1840 roku własną Partię Wolności. Wkrótce organizacje przeciwników niewolnictwa zaczęły zwalczać niewolnictwo na terenie samych Stanów Zjednoczonych. Powstała Partia Wolnej Ziemi (Free Soil Party). Podobne organizacje pojawiały się i znikały, prowadziły jednak do wykrystalizowania się postaw i programów.

W latach 50. XIX wieku doszło do upadku systemu politycznego. Zniknęła Partia Wigów i doszło do rozłamu w Partii Demokratycznej[4].

Wskutek sporu wokół Ustawy o Kansas i Nebrasce (rok 1854) pojawiła się Partia Republikańska. Ustawa przewidywała bowiem, że kwestia niewolnictwa w tych dwóch stanach zostanie pozostawiona do rozstrzygnięcia mieszkańcom tych stanów. Wywołało to wściekłość abolicjonistów, gdyż łamało postanowienia Układu z 1820 roku, kiedy to ustalono, że niewolnictwo na tych terytoriach będzie zakazane. Przeciwnicy niewolnictwa odbyli w związku z tą sprawą szereg spotkań, które uznawane są za początki Partii Republikańskiej[5].

Republikanie już w 1856 roku wystawili swojego kandydata w wyborach prezydenckich. John C. Frémont zdobył 33% głosów.

Cztery lata później Partia Republikańska była jedną z głównych sił politycznych w kraju. Zdobycie tej pozycji ułatwiła jej sytuacja w kraju. Partia Wigów zniknęła ze sceny, a Partia Demokratyczna była głęboko podzielona.

Po secesji Południa Republikanie zdobyli większość w rządzie, a po wojnie secesyjnej uzyskali trwałą przewagę i mogli samodzielnie sprawować władzę mniej więcej do końca XIX wieku. Uchodzili za partię ludzi bogatych, a następny okres ich wpływu na władzę to początek lat 70. XX wieku.

Od tamtego czasu partia ta pozostaje jedną z dwóch najważniejszych organizacji politycznych w USA. Według badań ankietowych Instytutu Gallupa identyfikację z Partią Republikańską w latach 1988–2013 deklarowało od 25 do 34 proc. Amerykanów[6].

Program polityczny

[edytuj | edytuj kod]

Wśród Republikanów można wyróżnić cztery grupy ideowe: liberałów (w znaczeniu amerykańskim; stanowią oni większość tzw. Republikanów tylko z nazwy), konserwatywnych liberałów, konserwatystów i neokonserwatystów. Od czasów rządów prezydenta Ronalda Reagana dominuje ta druga grupa. Republikanie popierają:

  • wolny rynek,
  • niskie podatki,
  • walkę z monopolami,
  • mniej ograniczeń dla wielkich korporacji,
  • walkę z przestępczością,
  • prawo do posiadania broni palnej dla każdego,
  • ograniczenie wydatków na pomoc socjalną,
  • rozwój armii,
  • walkę z terroryzmem.

Partia Republikańska bardziej niż Partia Demokratyczna akcentuje przywiązanie do wartości chrześcijańskich, np. Republikanie sprzeciwiają się legalizacji aborcji, eutanazji, narkotyków czy związków homoseksualnych. Są za tym, żeby powrócić do poprzedniego porządku odnośnie do modlitw w szkołach publicznych tzn. modlitwy powinny być organizowane przez same szkoły. Republikanie sprzeciwiają się również większemu napływowi nielegalnych imigrantów do USA. Są też zwolennikami surowego, prostego prawa, np. stosowania kary śmierci. Uważają, że przestępców należy surowo karać, co ma samo w sobie odstraszać od popełniania przestępstw.

Obecne kierownictwo

[edytuj | edytuj kod]

Prezydenci z ramienia Partii Republikańskiej

[edytuj | edytuj kod]
Imię i nazwisko Wizerunek Stan Od Do
Abraham Lincoln

Illinois

4 marca 1861 15 kwietnia 1865
Ulysses S. Grant

Illinois

4 marca 1869 4 marca 1877
Rutherford B. Hayes

Ohio

4 marca 1877 4 marca 1881
James A. Garfield

Ohio

4 marca 1881 19 września 1881
Chester A. Arthur

Nowy Jork

19 września 1881 4 marca 1885
Benjamin Harrison

Indiana

4 marca 1889 4 marca 1893
William McKinley

Ohio

4 marca 1897 14 września 1901
Theodore Roosevelt

Nowy Jork

14 września 1901 4 marca 1909
William H. Taft

Ohio

4 marca 1909 4 marca 1913
Warren G. Harding

Ohio

4 marca 1921 2 sierpnia 1923
John C. Coolidge Jr.

Massachusetts

2 sierpnia 1923 4 marca 1929
Herbert C. Hoover

Kalifornia

4 marca 1929 4 marca 1933
Dwight D. Eisenhower

Pensylwania

20 stycznia 1953 20 stycznia 1961
Richard M. Nixon

Kalifornia

20 stycznia 1969 9 sierpnia 1974
Gerald R. Ford Jr.

Michigan

9 sierpnia 1974 20 stycznia 1977
Ronald W. Reagan

Kalifornia

20 stycznia 1981 20 stycznia 1989
George H.W. Bush

Teksas

20 stycznia 1989 20 stycznia 1993
George W. Bush

Teksas

20 stycznia 2001 20 stycznia 2009
Donald J. Trump

Floryda

(do 2019 Nowy Jork)

20 stycznia 2017 20 stycznia 2021

Urzędujący gubernatorzy stanów z ramienia Partii Republikańskiej

[edytuj | edytuj kod]
Stan Pieczęć stanu Gubernator Wizerunek Od

Alabama

Kay Ivey 10 kwietnia 2017

Alaska

Mike Dunleavy 3 grudnia 2018

Arkansas

Sarah Huckabee Sanders 10 stycznia 2023

Dakota Południowa

Kristi Noem 5 stycznia 2019

Dakota Północna

Doug Burgum 15 Grudnia 2016

Floryda

Ron DeSantis 8 stycznia 2019

Georgia

Brian Kemp 14 stycznia 2019

Idaho

Brad Little 7 stycznia 2019

Indiana

Eric Holcomb 9 stycznia 2017

Iowa

Kim Reynolds 24 maja 2017

Karolina Południowa

Henry McMaster 24 stycznia 2017

Maryland

Wes Moore 18 stycznia 2023

Missisipi

Tate Reeves 14 stycznia 2020

Missouri

Mike Parson 1 czerwca 2018

Montana

Greg Gianforte 4 stycznia 2021

Nebraska

Jim Pillen 5 stycznia 2023

Nevada

Joe Lombardo 2 stycznia 2023

New Hampshire

Chris Sununu 5 stycznia 2017

Ohio

Mike DeWine 14 stycznia 2019

Oklahoma

Kevin Stitt 14 stycznia 2019

Tennessee

Bill Lee 19 stycznia 2019

Teksas

Greg Abbott 20 stycznia 2015

Utah

Spencer Cox 4 stycznia 2021

Vermont

Phil Scott 5 stycznia 2017

Wirginia Zachodnia

Jim Justice 16 stycznia 2017

Wirginia

Glenn Youngkin 15 stycznia 2022

Wyoming

Mark Gordon 7 stycznia 2019

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
 Zobacz też kategorię: Republikanie (Stany Zjednoczone).

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Elizabeth Neumann, Far-right extremists went mainstream under Trump. The Capitol attack cements his legacy. [online], usatoday.com/ [dostęp 2021-02-19] (ang.).
  2. Burlington GOP chair resigns, says party 'hijacked by far-right extremists’ [online], vtdigger.org, 18 lutego 2021 [dostęp 2021-02-19] (ang.).
  3. Brian Flood, ‘The View’ co-host Sunny Hostin claims GOP now ‘far-right extremist party,’ ‘the kids-in-a cage party’ [online], foxnews.com, 27 stycznia 2021 [dostęp 2021-02-19] (ang.).
  4. Paweł Zaremba: Historia Stanów Zjednoczonych. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992, s. 147–149. ISBN 83-11-07991-9.
  5. Paweł Zaremba: Historia Stanów Zjednoczonych. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992, s. 149. ISBN 83-11-07991-9.
  6. Loren Fulton (red.): The Cook Political Report. The 2014 Political Environment. Cook Political Report, 6 marca 2014. s. 11. [dostęp 2014-03-11]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]