Przejdź do zawartości

Podział administracyjny II Rzeczypospolitej

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Podział administracyjny II Rzeczypospolitejpodział administracyjny Polski i następujące w związku z nim zmiany w latach 1918–1939.

Synteza

[edytuj | edytuj kod]
Podział administracyjny II RP w 1930 r.
Podział administracyjny Polski 30 X 1938
Województwa, powiaty i miasta powiatowe w 1939 r.

Tworzenie jednostek administracyjnych

[edytuj | edytuj kod]

W chwili uzyskania niepodległości w 1918 roku, administracja polska spotkała się z pewnymi problemami. Poza władzami centralnymi na terenie Królestwa Polskiego i Galicji, na pozostałych obszarach kraju istniały tylko powiaty. W pierwszej kolejności należało utworzyć jednostki pośrednie – województwa. Z powodu różnych okoliczności (np. obowiązującego prawa zaborczego) zdecydowano się na zachowanie byłych granic rozbiorowych jako granic województw[1].

Na mocy tzw. ustawy tymczasowej z 2 sierpnia 1919 roku (która de facto przetrwała do 1937 roku) z dziesięciu guberni Królestwa Polskiego (wraz z zachodnimi terenami guberni grodzieńskiej) utworzono 14 sierpnia 1919 roku 5 województw: białostockie, kieleckie, lubelskie, łódzkie i warszawskie[2]. W Warszawie ustalono odrębne województwo. Województwa te kwalifikowano jako województwa centralne.

Z byłych terenów pruskich utworzono 12 sierpnia 1919 roku województwa poznańskie (obszar Wielkiego Księstwo Poznańskiego i część powiatów namysłowskiego i sycowskiego) i pomorskie (obszar Prus Zachodnich wraz z Działdowem z Prus Wschodnich)[3].

Województwo śląskie powstało na mocy ustawy z 15 lipca 1920 roku tegoż dnia[4]. Składało się z polskiej części dawnego pruskiego Górnego Śląska oraz polskiej części dawnego austriackiego Księstwa Cieszyńskiego. Jako jedyne w Polsce, województwo śląskie cieszyło się szeroką autonomią w zakresie administracji i ustawodawstwa. Podział administracyjny województwa śląskiego na powiaty został ustanowiony rozporządzeniem wojewody śląskiego z dnia 17 czerwca 1922 r. w przedmiocie ustroju powiatowego Województwa Śląskiego[5]. Województwa poznańskie, pomorskie i śląskie kwalifikowano jako województwa zachodnie.

Ustawą z 3 grudnia 1920 roku zjednoczono administracyjny ustrój Galicji z tym wprowadzonym w byłym zaborze rosyjskim, tworząc 23 grudnia 1920 roku województwa: krakowskie, lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie[6]. Województwa te kwalifikowano jako województwa południowe.

Zgodnie z ustawą z 4 lutego 1921 roku na Zabużu utworzono 19 lutego 1921 roku województwa wołyńskie, poleskie i nowogródzkie[7]. Ostatnim obszarem nowej Polski, który otrzymał status województwa była Ziemia Wileńska, tworząc dopiero 20 stycznia 1926 roku województwo wileńskie, zgodnie z ustawą z 22 grudnia 1925 roku[8]. Województwa te kwalifikowano jako województwa wschodnie.

Po ustaleniu się granic i podziału na województwa i powiaty (w połowie 1922 roku), II RP składała się z 16 województw (15 + m. Warszawa) i Ziemi Wileńskiej oraz 270 powiatów ziemskich i 12 grodzkich (łącznie z Ziemią Wileńską).1 stycznia 1925 roku łączna liczba województw wynosiła: 17 (16 + m. Warszawa), a liczba powiatów ustaliła się na poziomie 281 (w tym 263 ziemskie). 1 stycznia 1928 roku funkcjonowało: 276 powiatów (w tym 263 ziemskie), 641 miast, 12 639 gmin wiejskich oraz 2691 obszarów dworskich (istniały wyłącznie w 2 województwach: pomorskim i poznańskim)[9]

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Stolicami województw na ogół były miasta duże (Warszawa, Kraków, Lwów, Poznań), choć w kilku przypadkach były to miasta średnie (Łuck, Kielce), wręcz małe (Nowogródek). Siedziby powiatów były pod względem wielkości bardzo zróżnicowane. Niektóre miały większą liczbę mieszkańców niż stolice województw (Częstochowa, Radom, Gdynia, a od roku 1938 po przyłączeniu do województwa pomorskiego także i Bydgoszcz), inne były małymi miasteczkami, nawet wsiami (Janów Podlaski czy Stopnica). Istniejący podział administracyjny stanowił przedmiot krytyki[10].

W latach 20. wykazywano starania ku reformie administracyjnej, która zatarłaby ślady kordonów zaborowych. Postulowano m.in. podział Polski na pięć lub sześć województw, lecz takie skrajne projekty nie spotkały się z szerszym uznaniem. Poparcie zyskało natomiast przywracanie polskich nazw miejscowościom, których nazwy zostały zgermanizowane bądź zrusyfikowane (nie dotyczyło to jednak terenów dawnej Kongresówki, gdzie przetrwały nazwy carskiego pochodzenia typu Aleksandrów czy Konstantynów)[10].

Ważniejsze zmiany administracyjne

[edytuj | edytuj kod]

1 kwietnia 1932 roku nastąpiła masowa likwidacja powiatów. Zniesiono 21 najmniejszych bądź najsłabszych powiatów, głównie na terenie województw poznańskiego i krakowskiego[11][12][13][14][15][16]. Równocześnie, w największych miastach zaczęły powstawać powiaty grodzkie. Łącznie 20 miast (wraz z Gdynią w 1929) zostało wykluczonych z otaczających je powiatów ziemskich i podniesionych do rangi odrębnych powiatów. Dwa powiaty – sarneński (1930) i turczański (1931) – zmieniły województwo[17][18].

Pod koniec lat międzywojennych przybierał formę projekt zredukowania liczby województw, a mianowicie zlikwidowanie województw kieleckiego, białostockiego, nowogródzkiego, tarnopolskiego i stanisławowskiego[10]. Powstał projekt utworzenia nowego województwa sandomierskiego, obejmującego głównie obszar Centralnego Okręgu Przemysłowego[19].

Dążenia do zniwelowania nadal istniejących różnic pozaborowych oraz chęć usprawnienia zarządzania ciążącym do siebie gospodarczo regionami były przyczyną przeprowadzonych w 1938 i 1939 roku dwóch serii zmian, polegających głównie na przełączaniu powiatów między sąsiednimi województwami[10]. W ich ramach łącznie 25 powiatów (i pojedyncze gminy) zmieniły przynależność wojewódzką, często na zasadzie wzajemnej wymiany[a]. Przeprowadzono także ujednolicenie podziału kraju na gminy i gromady. W październiku 1938 roku do Rzeczypospolitej z Czechosłowacji zostało przyłączone Zaolzie, a w listopadzie części Spisza, Orawy, Ziemi Czadeckiej, doliny Popradu oraz źródłowisko Udawy[20].

1 kwietnia 1939 roku II Rzeczpospolita składała się z: 16 województw, 264 powiatów (w tym 23 grodzkich), 611 gmin miejskich (w tym 53 miast wydzielonych z powiatowych związków samorządowych), 3195 gmin wiejskich oraz 40 533 gromad[10].

Województwa (1931)

[edytuj | edytuj kod]
Herb Województwo Powierzchnia
(km²)[21]
Liczba ludności
9 XII 1931[22]
Podział administracyjny
1 IV 1931[21]
Siedziba
ogółem na km² powiaty miasta gminy
Województwa centralne
białostockie 32 441 1 643 844 50,7 14 49 179 Białystok
kieleckie 25 589 2 935 697 114,7 19 40 312 Kielce
lubelskie 31 176 2 464 936 79,1 20 33 277 Lublin
łódzkie 19 034 2 632 010 138,3 14 46 232 Łódź
warszawskie 29 470 2 529 228 85,8 23 59 301 Warszawa
Miasto stołeczne Warszawa 123 1 171 898 9527,6 4 1 0
Województwa wschodnie
nowogródzkie 22 966 1 057 147 46,0 8 9 87 Nowogródek
poleskie 36 668 1 131 939 30,9 9 14 83 Brześć nad Bugiem
wileńskie 29 011 1 275 939 44,0 9 15 97 Wilno
wołyńskie 35 754 2 085 574 58,3 11 22 106 Łuck
Województwa południowe
krakowskie 17 380 2 297 802 132,2 23 53 1870 Kraków
lwowskie 28 408 3 127 409 110,1 28 60 2186 Lwów
stanisławowskie 16 894 1 480 285 87,6 15 29 901 Stanisławów
tarnopolskie 16 533 1 600 406 96,8 17 35 1091 Tarnopol
Województwa zachodnie
pomorskie 16 407 1 080 138 65,8 20 34 2010[b] Toruń
poznańskie 26 564 2 106 500 79,3 38 118 4615[c] Poznań
śląskie 4216 1 295 027 307,2 11 17 400 Katowice
Polska 388 634 32 107 252[d] 82,6 283 634 14 747 Warszawa

Powiaty według województw

[edytuj | edytuj kod]

Powierzchnia powiatów według stanu na 1939 r., a w przypadku wcześniejszego zniesienia lub zmiany przynależności wojewódzkiej powiatu – na ostatni rok istnienia lub przynależności do danego województwa. Liczba ludności na podstawie spisu powszechnego z 1931 r., a dla powiatów zniesionych lub przeniesionych przed tą datą – na podstawie spisu powszechnego z 1921 r.

Woj. białostockie
Powiat Powierzchnia
(km²)
Liczba mieszkańców Siedziba
(liczba mieszkańców)
augustowski 2035 74 800 Augustów
(12 147)
białostocki[e] 3079 140 100 Białystok
(91 335)
Białystok (od 1928)[e] 39 91 335
białowieski (1921–1922)[f][g] 1602 14 353 Białowieża
(1064)
bielski[g] 4989 204 500 Bielsk
(7029)
grodzieński (od 1921)[h] 4459 213 100 Grodno
(49 932)
kolneński (do 1932)[i] 1528 63 656 Kolno
(5285)
łomżyński (do 1939)[i][j] 2657 168 200 Łomża
(25 065)
ostrołęcki (do 1939)[i][j] 2281 112 600 Ostrołęka
(13 438)
ostrowski (do 1939)[j] 1467 99 800 Ostrów Mazowiecka
(17 611)
sejneński (do 1925)[k] 795 19 699 Sejny
(2254)
sokólski 2333 103 100 Sokółka
(6382)
suwalski[k] 2246 110 100 Suwałki
(21 957)
szczuczyński (od Szczuczyn) 1451 68 200 Grajewo
(9036)
wołkowyski (od 1921) 3938 171 300 Wołkowysk
(15 136)
wysokomazowiecki 1467 87 000 Wysokie Mazowieckie
(3977)
Woj. kieleckie
Powiat Powierzchnia
(km²)
Liczba mieszkańców Siedziba
(liczba mieszkańców)
będziński[l][m] 459 231 300 Będzin
(47 835)
Częstochowa (od 1928) 48 117 588 Częstochowa
(117 588)
częstochowski 1855 182 600
iłżecki (od Iłża) 1835 162 400 Wierzbnik[n]
(7379)
jędrzejowski 1277 108 800 Jędrzejów
(12 853)
kielecki 2052 244 100 Kielce
(58 397)
konecki (do 1939)[o] 1862 179 800 Końskie
(11 102)
kozienicki 1857 143 100 Kozienice
(7793)
miechowski 1353 153 700 Miechów
(6360)
olkuski 1361 151 300 Olkusz
(9916)
opatowski 1639 186 500 Opatów
(9519)
opoczyński (do 1939)[o] 1773 129 900 Opoczno
(8921)
pińczowski 1148 126 000 Pińczów
(7423)
Radom (od 1932)[p] 25 78 073 Radom
(78 073)
radomski[p] 2095 166 900
sandomierski 1186 124 400 Sandomierz
(7894)
Sosnowiec (od 1928) 33 109 454 Sosnowiec
(109 454)
stopnicki (od Stopnica) 1590 153 200 Busko
(5026)
włoszczowski 1446 101 600 Włoszczowa
(6900)
zawierciański (od 1927)[l] 945 131 000 Zawiercie
(32 713)
Woj. krakowskie
Powiat Powierzchnia
(km²)
Liczba mieszkańców Siedziba
(liczba mieszkańców)
bialski[q] 635 139 100 Biała
(22 891)
bocheński 877 113 800 Bochnia
(12 274)
brzeski 849 102 200 Brzesko
(3672)
chrzanowski 722 138 100 Chrzanów
(17 833)
dąbrowski 650 66 700 Dąbrowa
(6017)
dębicki (od 1937)[r] 1141 110 900 Dębica
(9276)
gorlicki[s] 1082 104 800 Gorlice
(6730)
grybowski (do 1932)[s] 585 51 932 Grybów
(3311)
jasielski[t] 1055 116 100 Jasło
(10 112)
krakowski[u][v] 884 187 500 Kraków
(221 260)
Kraków 48 221 260
limanowski 944 87 300 Limanowa
(2542)
makowski (od 1924 do 1932)[w] 823 67 378 Maków
(4111)
mielecki 901 77 500 Mielec
(7057)
myślenicki[v][w] 988 102 700 Myślenice
(6277)
nowosądecki[s] 1572 183 900 Nowy Sącz
(30 278)
nowotarski[x][w] 2069 131 800 Nowy Targ
(10 406)
oświęcimski (do 1932)[q] 314 ? Oświęcim
(11 949)
pilzneński (lub pilzneński) (do 1932)[t] 573 47 355 Pilzno
(3671)
podgórski (do 1923)[u] 221 39 937 Podgórze
(24 676)
ropczycki (do 1937)[t][r] 1141 110 700 Ropczyce
(3382)
spisko-orawski (do 1925)[x] 583 22 684 Nowy Targ
(8071)
tarnowski[s] 881 142 400 Tarnów
(45 235)
wadowicki[q][w] 1109 145 100 Wadowice
(8400)
wielicki (do 1932)[v] 458 68 084 Wieliczka
(9872)
żywiecki[w] 1153 130 900 Żywiec
(6571)
Woj. lubelskie
Powiat Powierzchnia
(km²)
Liczba mieszkańców Siedziba
(liczba mieszkańców)
bialski[y] 2122 116 000 Biała Podlaska
(17 549)
biłgorajski 1720 116 900 Biłgoraj
(8177)
chełmski 1975 162 300 Chełm
(29 222)
garwoliński (do 1939)[z] 1974 159 900 Garwolin
(6262)
hrubieszowski 1575 130 000 Hrubieszów
(13 359)
janowski 1960 152 700 Janów
(7067)
konstantynowski (do 1932)[y] (od Konstantynów) 1272 58 460 Janów Podlaski
(3900)
krasnostawski 1521 134 200 Krasnystaw
(10 435)
lubartowski 1389 108 000 Lubartów
(7 638)
lubelski[aa] 1889 163 500 Lublin
(112 539)
Lublin (1920–1922 i od 1928)[aa] 30 112 539
łukowski 1762 129 100 Łuków
(13 971)
puławski[z] 1618 156 500 Puławy
(7205)
radzyński 1621 99 100 Radzyń
(5291)
siedlecki[y] 1988 151 400 Siedlce
(36 927)
sokołowski (do 1939)[z] 1276 83 900 Sokołów Podlaski
(9901)
tomaszowski 1397 121 100 Tomaszów
(10 433)
węgrowski (do 1939)[z] 1301 88 800 Węgrów
(9416)
włodawski 2326 113 600 Włodawa
(8519)
zamojski 1662 149 500 Zamość
(24 273)
Woj. lwowskie
Powiat Powierzchnia
(km²)
Liczba mieszkańców Siedziba
(liczba mieszkańców)
bóbrecki 891 97 100 Bóbrka
(5441)
brzozowski 684 83 200 Brzozów
(4242)
cieszanowski (do 1922)[ab] 1136 86 549 Cieszanów
(2248)
dobromilski 994 94 000 Dobromil
(5531)
drohobycki 1499 194 400 Drohobycz
(32 622)
gródecki 889 85 000 Gródek Jagielloński
(12 942)
jarosławski 1337 148 000 Jarosław
(22 330)
jaworowski 977 86 800 Jaworów
(10 690)
kolbuszowski 873 69 600 Kolbuszowa
(3112)
krośnieński[ac] 934 113 400 Krosno
(12 125)
liski (od 1931 leski)[ad] 1832 111 600 Lisko (od 1931 Lesko)
(3943)
lubaczowski (od 1923)[ab] 1146 87 300 Lubaczów
(6245)
lwowski 1276 142 800 Lwów
(316 177)
Lwów 67 316 177
łańcucki 889 97 700 Łańcut
(7535)
mościski 755 89 500 Mościska
(4770)
niżański 973 64 200 Nisko
(5461)
przemyski 1002 162 500 Przemyśl
(51 379)
przeworski 415 61 400 Przeworsk
(5941)
rawski 1401 122 100 Rawa Ruska
(11146)
rudecki 670 79 200 Rudki
(3649)
rzeszowski[ac] 1270 185 100 Rzeszów
(27 499)
samborski[ae] 1133 133 800 Sambor
(22 111)
sanocki 1282 114 200 Sanok
(14 262)
sokalski 1324 109 100 Sokal
(12 135)
starosamborski (do 1932)[ae] 689 82 135 Stary Sambor
(4867)
strzyżowski (do 1932)[ac] 524 56 400 Strzyżów
(3060)
tarnobrzeski 949 72 200 Tarnobrzeg
(3643)
turczański (od 1931)[af] 1829 114 400 Turka
(10 145)
żółkiewski 1111 95 500 Żółkiew
(10 348)
Woj. łódzkie
Powiat Powierzchnia
(km²)
Liczba mieszkańców Siedziba
(liczba mieszkańców)
brzeziński 1100 150 900 Brzeziny
(13 045)
kaliski (do 1938)[ag] 1481 195 800 Kalisz
(55 125)
kolski (do 1938)[ag] 1220 119 400 Koło
(13 771)
konecki (od 1939)[ah] 1619 135 900 Końskie
(11 102)
koniński (do 1938)[ai][ag] 2368 207 500 Konin
(10 390)
kutnowski (od 1939)[ah] 922 108 000 Kutno
(23 451)
łaski 1400 171 900 Łask
(6502)
łęczycki 1317 127 600 Łęczyca
(10 553)
łowicki (od 1939)[ah] 1258 104 800 Łowicz
(17 613)
łódzki[aj] 893 161 700 Łódź
(605 467)
Łódź (od 1920)[aj] 59 605 467
opoczyński (od 1939)[ah] 1773 129 900 Opoczno
(8921)
piotrkowski 2073 222 200 Piotrków
(51 294)
radomszczański 2149 186 400 Radomsko
(22 980)
rawski (od 1939)[ah] 1327 93 500 Rawa Mazowiecka
(9200)
sieradzki 1618 167 400 Sieradz
(10 537)
skierniewicki (od 1939)[ah] 831 71 000 Skierniewice
(20 191)
słupecki (do 1932)[ai] 1070 83 985 Słupca
(6204)
turecki (do 1938)[ag] 1248 101 700 Turek
(9421)
wieluński 2107 214 300 Wieluń
(13 220)
Woj. nowogrodzkie
Powiat Powierzchnia
(km²)
Liczba mieszkańców Siedziba
(liczba mieszkańców)
baranowicki 3298 161 100 Baranowicze
(22 893)
duniłowicki (lub duniłowiczowski) (do 1922)[ak] 3687 112 717 Duniłowicze
(1386)
dziśnieński (od Dzisna) (do 1922)[ak] 5156 170 342 Głębokie
(4514)
lidzki[al] 4258 183 500 Lida
(19 490)
nieświeski 1968 114 500 Nieśwież
(7357)
nowogródzki 2930 149 500 Nowogródek
(9567)
słonimski 3069 126 500 Słonim
(16 284)
stołpecki 2371 99 400 Stołpce
(6569)
szczuczyński (od 1929)[al] 2273 107 200 Szczuczyn
([1921] 1539)
wilejski (do 1922)[ak] 3421 103 914 Wilejka
(3417)
wołożyński 2799 115 500 Wołożyn
(6269)
Woj. poleskie
Powiat Powierzchnia
(km²)
Liczba mieszkańców Siedziba
(liczba mieszkańców)
brzeski 4625 216 200 Brześć nad Bugiem
(48 431)
drohicki 2351 97 000 Drohiczyn (Poleski)
([1921] 1987)
iwacewicki (od 1932)[am] 3562 83 700 Iwacewicze
([1921] 373)
kobryński 3545 114 000 Kobryń
(10 101)
kosowski (do 1931)[am] 3578 48 586 Kosów Poleski
(3256)
koszyrski (lub kamień-koszyrski) 3243 95 000 Kamień Koszyrski
([1921] 1265)
łuniniecki[an] 5722 109 300 Łuniniec
(8721)
piński[an] 5587 183 600 Pińsk
(31 913)
prużański 2644 108 600 Prużana
(8013)
sarneński (do 1930)[ao][an] 5441 131 652 Sarny
(5931)
stoliński (od 1923)[an] 5389 124 800 Stolin
(6328)
Woj. pomorskie
Powiat Powierzchnia
(km²)
Liczba mieszkańców Siedziba
(liczba mieszkańców)
brodnicki 912 56 300 Brodnica
(8521)
bydgoski (od 1938)[ap] 1334 58 100 Bydgoszcz
(117 528)
Bydgoszcz (od 1938)[ap] 75 117 528
chełmiński 738 52 800 Chełmno
(12 531)
chojnicki 1854 76 900 Chojnice
(14 255)
działdowski (do 1938)[ap] 842 42 700 Działdowo
(5103)
Gdynia (od 1929)[aq] 66 30 210 Gdynia
(30 210)
gniewski (do 1932)[ar] 417 27 161 Gniew
(3639)
Grudziądz 28 50 405 Grudziądz
(50 405)
grudziądzki 758 42 800
Inowrocław (od 1938)[ap] 37 30 862 Inowrocław
(30 862)
inowrocławski (od 1938)[ap] 1267 67 500
kartuski[aq] 1302 68 700 Kartuzy
(5055)
kościerski 1162 51 700 Kościerzyna
(7379)
lipnowski (od 1938)[ap] 1535 104 500 Lipno
(10 415)
lubawski (od Lubawa) 833 53 600 Nowe Miasto Lubawskie
(4473)
morski (od 1927)[aq] 1281 79 900 Wejherowo (do 1928 Gdynia[aq])
(12 559)
nieszawski (od 1938)[ap] 1278 117 900 Nieszawa
(2904)
pucki (do 1926)[aq] 590 27 973 Puck
(2792)
rypiński (od 1938)[ap] 1188 84 900 Rypin
(8348)
sępoleński 681 31 600 Sępolno
(3992)
starogardzki[ar] 1127 71 800 Starogard
(13 356)
szubiński (od 1938)[ap] 917 47 800 Szubin
(3271)
świecki[ar] 1533 88 000 Świecie
(8729)
tczewski[ar] 716 67 400 Tczew
(22 728)
Toruń 59 54 280 Toruń
(54 280)
toruński 864 52 300
tucholski 1039 41 200 Tuchola
(5477)
wąbrzeski 673 49 900 Wąbrzeźno
(8591)
wejherowski (do 1928)[aq] 789 43 755 Wejherowo
(8786)
włocławski (od 1938)[ap] 1325 147 800 Włocławek
(56 277)
wyrzyski (od 1938)[ap] 1101 64 900 Wyrzysk
(1642)
Woj. poznańskie
Powiat Powierzchnia
(km²)
Liczba mieszkańców Siedziba
(liczba mieszkańców)
bydgoski (do 1938)[as] 1334 58 100 Bydgoszcz
(117 528)
Bydgoszcz (do 1938)[as] 75 117 528
chodzieski 893 44 500 Chodzież
(7511)
czarnkowski 919 43 300 Czarnków
(4737)
Gniezno (od 1925)[at] 18 29 924 Gniezno
(29 924)
gnieźnieński[at][au] 1126 57 300
gostyński 701 55 900 Gostyń
(6815)
grodziski (do 1932)[av] 430 35 672 Grodzisk
(5604)
Inowrocław (od 1925 do 1938)[aw][as] 37 30 862 Inowrocław
(30 862)
inowrocławski (do 1938)[aw][as] 1267 67 500
jarociński[ax] 1124 87 500 Jarocin
(8688)
kaliski (od 1938)[ay] 1478 196 700 Kalisz
(55 125)
kępiński[az] 1179 86 800 Kępno
(7182)
kolski (od 1938)[ay] 1097 109 800 Koło
(13 771)
koniński (od 1938)[ay] 2152 188 000 Konin
(10 390)
kościański[ba] 1057 78 900 Kościan
(10 275)
koźmiński (do 1932)[bb] 453 34 496 Koźmin
(4999)
krotoszyński[bb] 915 75 500 Krotoszyn
(12 969)
leszczyński 827 61 200 Leszno
(19 258)
międzychodzki 755 31 000 Międzychód
(5126)
mogileński[bc][as] 1059 70 300 Mogilno
(5200)
nowotomyski[av] 1276 87 300 Nowy Tomyśl
(2550)
obornicki 966 50 400 Oborniki
(5244)
odolanowski (do 1932)[bd] 629 43 217 Odolanów
(2437)
ostrowski[bd] 1194 104 100 Ostrów Wielkopolski
(19 555)
ostrzeszowski (do 1932)[az] 572 40 082 Ostrzeszów
(5413)
pleszewski (do 1932)[ax] 483 38 234 Pleszew
(7638)
Poznań[be] 77 246 698 Poznań
(246 698)
poznański (od 1925)[bf] 1227 91 200
poznański wschodni (do 1924)[bf] 664 51 530 Poznań
(169 793)
poznański zachodni (do 1924)[bf] 638 45 337
rawicki 523 49 900 Rawicz
(10 827)
strzelneński (lub strzeliński) (do 1932)[bc] 615 39 913 Strzelno
(4927)
szamotulski 1076 67 700 Szamotuły
(8307)
szubiński (do 1938)[as] 917 47 800 Szubin
(3271)
śmigielski (do 1932)[ba] 554 37 955 Śmigiel
(3754)
średzki 800 49 900 Środa
(8087)
śremski 921 57 300 Śrem
(7652)
turecki (od 1938)[ay] 1591 130 500 Turek
(9421)
wągrowiecki 1037 54 300 Wągrowiec
(7555)
witkowski (do 1927)[au] 588 30 248 Witkowo
(1605)
wolsztyński 754 47 900 Wolsztyn
(4580)
wrzesiński[au] 608 43 700 Września
(8148)
wyrzyski (do 1938)[as] 1163 66 900 Wyrzysk
(1642)
żniński 739 41 500 Żnin
(5090)
Woj. stanisławowskie
Powiat Powierzchnia
(km²)
Liczba mieszkańców Siedziba
(liczba mieszkańców)
bohorodczański (do 1932)[bg] 854 70 212 Bohorodczany
(2615)
doliński 2397 118 400 Dolina
(9616)
horodeński 849 92 900 Horodenka
(12 303)
kałuski 1137 102 300 Kałusz
(12 131)
kołomyjski[bh] 1339 176 000 Kołomyja
(33 391)
kosowski 1839 93 900 Kosów Huculski
(5653)
nadwórniański[bg] 2472 140 700 Nadwórna
(8716)
peczeniżyński (do 1929)[bh] 496 43 085 Peczeniżyn
(5984)
rohatyński 1147 127 300 Rohatyn
(7513)
skolski (do 1932)[bi] 1268 50 310 Skole
(5989)
stanisławowski[bg] 1249 198 400 Stanisławów
(60 256)
stryjski[bi] 2081 152 600 Stryj
(30 682)
śniatyński 567 78 000 Śniatyn
(10 915)
tłumacki 934 116 000 Tłumacz
(6836)
turczański (do 1931)[bj] 1459 76 645 Turka
(10 030)
żydaczowski 883 83 800 Żydaczów
(4534)
Woj. śląskie
Powiat Powierzchnia
(km²)
Liczba mieszkańców Siedziba
(liczba mieszkańców)
bielski[bk] 339 59 500 Bielsko
(22 573)
Bielsko (do 1939)[bk] 10 22 573
cieszyński[bl] 1305 [1939] 176 600 Cieszyn
([1939] 28 000)
frysztacki (od 1938)[bl] 262 [1939] 143 000 Frysztat
(?)
Katowice 42 127 044 Katowice
(127 044)
katowicki[bm][bn] 213 215 100
Królewska Huta (od 1934 Chorzów)[bo] 32 80 734 Królewska Huta
(od 1934 Chorzów)(80 734)
lubliniecki 715 45 200 Lubliniec
(8512)
pszczyński[bm] 1046 151 500 Pszczyna
(7240)
rudzki (do 1924)[bm] 106 52 159 Ruda
(?)
rybnicki[bm] 890 212 900 Rybnik
(23 046)
świętochłowicki (do 1939)[bm][bn] 80 201 200 Świętochłowice
(26 706)
tarnogórski[bn] 268 107 000 Tarnowskie Góry
(15 773)
Woj. tarnopolskie
Powiat Powierzchnia
(km²)
Liczba mieszkańców Siedziba
(liczba mieszkańców)
borszczowski 1067 103 300 Borszczów
(6235)
brodzki 1125 91 300 Brody
(12 401)
brzeżański 1135 103 800 Brzeżany
(11 721)
buczacki 1208 139 100 Buczacz
(10 274)
czortkowski 734 84 000 Czortków
(19 215)
husiatyński (do 1925)[bp] 873 85 991 Husiatyn
(2104)
kamionecki 1000 82 100 Kamionka Strumiłowa
(7935)
kopyczyniecki (od 1925)[bp] 841 88 600 Kopyczyńce
(8732)
podhajecki 1018 95 700 Podhajce
(5743)
przemyślański 927 89 900 Przemyślany
(5391)
radziechowski 1022 69 300 Radziechów
(5440)
skałacki 876 89 200 Skałat
(7223)
tarnopolski 1231 142 200 Tarnopol
(35 831)
trembowelski 789 84 300 Trembowla
(7840)
zaleszczycki 684 72 000 Zaleszczyki
(4114)
zbaraski 740 65 600 Zbaraż
(7673)
zborowski 941 81 400 Zborów
(5182)
złoczowski 1195 118 600 Złoczów
(13 265)
miasto stołeczne Warszawa
Powiat Powierzchnia
(km²)
Liczba mieszkańców Siedziba
(liczba mieszkańców)
południowo-warszawski (od 1928)[bq][br] 50 307 100 Warszawa
(1 178 914)
północno-warszawski (od 1928)[bq][br] 31 478 200
prasko-warszawski (od 1928)[bq] 50 176 100
śródmiejsko-warszawski (od 1931)[br] 10 218 100
Woj. warszawskie
Powiat Powierzchnia
(km²)
Liczba mieszkańców Siedziba
(liczba mieszkańców)
błoński 1074 143 800 Grodzisk
(15 678)
ciechanowski 1209 78 800 Ciechanów
(13 954)
działdowski (od 1938)[bs] 842 42 700 Działdowo
(5103)
garwoliński (od 1939)[bt] 2044 175 700 Garwolin
(6262)
gostyniński 1147 81 600 Gostynin
(7783)
grójecki 1699 132 400 Grójec
(9518)
kutnowski (do 1939)[bu] 922 108 000 Kutno
(23 451)
lipnowski (do 1938)[bv] 1535 104 500 Lipno
(10 415)
łomżyński (od 1939)[bt] 2657 168 200 Łomża
(25 065)
łowicki (do 1939)[bu] 1258 104 800 Łowicz
(17 613)
makowski 1136 65 600 Maków Mazowiecki
(6645)
miński 1228 111 100 Mińsk Mazowiecki
(13 015)
mławski 1486 103 100 Mława
(19 584)
nieszawski (do 1938)[bv] 1278 117 900 Nieszawa
(2904)
ostrołęcki (od 1939)[bt] 2281 112 600 Ostrołęka
(13 438)
ostrowski (od 1939)[bt] 1467 99 800 Ostrów Mazowiecka
(17 611)
płocki 1485 128 100 Płock
(32 777)
płoński 1289 81 400 Płońsk
(10 393)
przasnyski 1410 69 100 Przasnysz
(7838)
pułtuski 1527 118 100 Pułtusk
(15 487)
radzymiński 1076 97 500 Radzymin
(6780)
rawski (do 1939)[bu] 1327 93 500 Rawa Mazowiecka
(9200)
rypiński (do 1938)[bv] 1214 86 600 Rypin
(8348)
sierpecki 1204 84 900 Sierpc
(10 051)
skierniewicki (do 1939)[bu] 831 71 000 Skierniewice
(20 191)
sochaczewski 1052 75 200 Sochaczew
(10 822)
sokołowski (od 1939)[bt] 1276 83 900 Sokołów Podlaski
(9901)
warszawski 1766 318 500 Warszawa
(1 178 914)
węgrowski (od 1939)[bt] 1301 88 800 Węgrów
(9416)
włocławski (do 1938)[bv] 1325 147 800 Włocławek
(56 277)

(do 1926 jako Ziemia Wileńska)

Woj. wileńskie
Powiat Powierzchnia
(km²)
Liczba mieszkańców Siedziba
(liczba mieszkańców)
brasławski 4217 143 100 Brasław
([1921] 1587)
duniłowicki (lub duniłowiczowski) (do 1925)[bw] 3849 112 911 Duniłowicze
(1386)
dziśnieński (od Dzisna) 3968 159 900 Głębokie
(7544)
mołodeczański (od 1927)[bx] 1898 91 300 Mołodeczno
(5964)
oszmiański[bx] 2362 104 600 Oszmiana
(7334)
postawski (od 1926)[bw] 3050 99 900 Postawy
([1921] 974)
święciański 4017 136 500 Święciany
(5893)
trocki (do ok. 1923)[by] ? ? Troki
(ok. 2000)
wilejski[bx] 3427 131 100 Wilejka
(5848)
wileński (do ok. 1923)[bz][by] ? ? Wilno
(ok. 129 000)
wileńsko-trocki (od Troki) (od ok. 1923)[by] 5967 214 500 Wilno
(196 383)
Wilno[bz] 105 196 383
Woj. wołyńskie
Powiat Powierzchnia
(km²)
Liczba mieszkańców Siedziba
(liczba mieszkańców)
dubieński (lub dubnowski) 3275 226 700 Dubno
(12 696)
horochowski 1757 122 100 Horochów
(5991)
kostopolski (od 1925)[ca] 3496 159 600 Kostopol
(6523)
kowelski 5682 255 100 Kowel
(27 653)
krzemieniecki 2790 243 000 Krzemieniec
(19 997)
lubomelski 2054 85 500 Luboml
(4111)
łucki 4767 290 800 Łuck
(37 737)
ostrogski (do 1924)[cb] 818 56 595 Ostróg
(12 975)
rówieński[ca] 2898 252 800 Równe
(40 788)
sarneński (od 1930)[cc] 5478 181 300 Sarny
(7587)
włodzimierski 2208 150 400 Włodzimierz
(24 609)
zdołbunowski (od 1925)[cb] 1349 118 300 Zdołbunów
(10 228)

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
  1. Szczegóły zmian wraz z odnośnikami do odpowiednich rozporządzeń znajdują się w poniższych tabelach.
  2. W tym 711 obszarów dworskich.
  3. W tym 1651 obszarów dworskich.
  4. W tym 191 473 osoby wojska skoszarowanego.
  5. a b 12 kwietnia 1928 roku utworzono powiat miejski w Białymstoku (Dz.U. z 1928 r. nr 45, poz. 426).
  6. 19 lutego 1921 roku przyłączono do woj. białostockiego powiaty białowieski, grodzieński i wołkowyski (Dz.U. z 1921 r. nr 16, poz. 93).
  7. a b 1 sierpnia 1922 roku zniesiono powiat białowieski, a jego terytorium przyłączono do powiatu bielskiego (Dz.U. z 1922 r. nr 56, poz. 504).
  8. 21 maja 1929 roku utworzono powiat szczuczyński w woj. nowogródzkim z części powiatu lidzkiego i grodzieńskiego (Dz.U. z 1929 r. nr 33, poz. 307).
  9. a b c 1 kwietnia 1932 roku zniesiono powiat kolneński, a jego terytorium przyłączono do powiatów łomżyńskiego i ostrołęckiego (Dz.U. z 1932 r. nr 3, poz. 18).
  10. a b c 1 kwietnia 1939 roku powiaty łomżyński, ostrołęcki i ostrowski przyłączono do województwa warszawskiego (Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240).
  11. a b 1 stycznia 1925 roku zniesiono powiat sejneński, a jego terytorium przyłączono do powiatu suwalskiego (Dz.U. z 1924 r. nr 117, poz. 1052).
  12. a b 1 stycznia 1927 roku utworzono powiat zawierciański z części powiatu będzińskiego (Dz.U. z 1926 r. nr 125, poz. 727).
  13. 12 kwietnia 1928 roku utworzono powiaty miejskie w Częstochowie i Sosnowcu (ten ostatni z powiatu będzińskiego) (Dz.U. z 1928 r. nr 45, poz. 426).
  14. Od 1 kwietnia 1939 roku jako Starachowice-Wierzbnik (M.P. z 1939 r. nr 77, poz. 175).
  15. a b 1 kwietnia 1939 roku powiaty opoczyński i konecki (z wyjątkiem gmin miejskich Skarżysko-Kamienna i Szydłowiec oraz gmin wiejskich Bliżyn i Szydłowiec) przyłączono do województwa łódzkiego (Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240).
  16. a b 18 maja 1932 roku utworzono powiat miejski w Radomiu (Dz.U. z 1932 r. nr 41, poz. 408).
  17. a b c 1 kwietnia 1932 roku zniesiono powiat oświęcimski, a jego terytorium włączono do powiatów bialskiego i wadowickiego (Dz.U. z 1932 r. nr 1, poz. 3).
  18. a b 1 kwietnia 1937 roku zniesiono powiat ropczycki, a z jego terytorium utworzono powiat dębicki (Dz.U. z 1937 r. nr 18, poz. 119).
  19. a b c d 1 kwietnia 1932 roku zniesiono powiat grybowski, a jego terytorium włączono do powiatów nowosądeckiego, gorlickiego i tarnowskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 1, poz. 3).
  20. a b c 1 kwietnia 1932 roku zniesiono powiat pilzneński, a jego terytorium włączono do powiatów ropczyckiego i jasielskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 1, poz. 3).
  21. a b 1 stycznia 1924 roku zniesiono powiat podgórski, a jego terytorium włączono do powiatu krakowskiego (Dz.U. z 1923 r. nr 122, poz. 992).
  22. a b c 1 kwietnia 1932 roku zniesiono powiat wielicki, a jego terytorium włączono do powiatów myślenickiego i krakowskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 1, poz. 3).
  23. a b c d e 1 stycznia 1924 roku utworzono powiat makowski z części obszaru powiatów żywieckiego i myślenickiego (Dz.U. z 1923 r. nr 122, poz. 991). 1 kwietnia 1932 roku powiat zniesiono, a jego terytorium włączono do powiatów wadowickiego, żywieckiego, myślenickiego i nowotarskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 1, poz. 3).
  24. a b 1 lipca 1925 roku zniesiono powiat spisko-orawski, a jego terytorium włączono do powiatu nowotarskiego (Dz.U. z 1925 r. nr 63, poz. 441).
  25. a b c 1 kwietnia 1932 roku zniesiono powiat konstantynowski, a jego terytorium włączono do powiatu bialskiego i siedleckiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 33).
  26. a b c d 1 kwietnia 1939 roku wyłączono powiaty garwoliński, sokołowski, węgrowski i gminę Irena z powiatu puławskiego (którą przyłączono do powiatu garwolińskiegoDz.U. z 1939 r. nr 14, poz. 82) i włączono je do województwa warszawskiego (Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240).
  27. a b 4 marca 1920 roku utworzono powiat miejski w Lublinie (Dz.U. z 1920 r. nr 20, poz. 106). 26 lipca 1922 roku został on zniesiony (Dz.U. z 1922 r. nr 56, poz. 510) i ponownie utworzony 12 kwietnia 1928 roku (Dz.U. z 1928 r. nr 45, poz. 426).
  28. a b 1 stycznia 1923 roku przeniesiono siedzibę urzędu starostwa powiatu cieszanowskiego z Cieszanowa do Lubaczowa, a nazwę powiatu zmieniono na powiat lubaczowski (M.P. z 1922 r. nr 282, poz. 204).
  29. a b c 1 kwietnia 1932 roku zniesiono powiat strzyżowski, a jego terytorium włączono do powiatów rzeszowskiego i krośnieńskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 36).
  30. 4 marca 1931 roku zmieniono nazwę Liska na Lesko i przez to powiatu liskiego na powiat leski (M.P. z 1931 r. nr 51, poz. 86).
  31. a b 1 kwietnia 1932 roku zniesiono powiat starosamborski, a jego terytorium włączono do powiatu samborskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 36).
  32. 17 kwietnia 1931 roku przyłączono do woj. lwowskiego powiat turczański z woj. stanisławowskiego (Dz.U. z 1931 r. nr 34, poz. 238).
  33. a b c d 1 kwietnia 1938 roku przeniesiono powiaty kaliski, kolski, koniński i turecki do województwa poznańskiego (Dz.U. z 1937 r. nr 46, poz. 350).
  34. a b c d e f 1 kwietnia 1939 roku do województwa łódzkiego przyłączono z woj. kieleckiego powiaty konecki i opoczyński (z wyjątkiem gmin miejskich Skarżysko-Kamienna i Szydłowiec oraz gmin wiejskich Bliżyn i Szydłowiec), a z woj. warszawskiego powiaty kutnowski, łowicki, rawski i skierniewicki (Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240).
  35. a b 1 kwietnia 1932 roku zniesiono powiat słupecki, a jego terytorium włączono do powiatu konińskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 34).
  36. a b 4 marca 1920 roku utworzono powiat miejski w Łodzi (Dz.U. z 1920 r. nr 20, poz. 106).
  37. a b c 13 kwietnia 1922 roku wyłączono powiaty duniłowicki, dziśnieński oraz wilejski i przyłączono do Ziemi Wileńskiej (Dz.U. z 1922 r. nr 26, poz. 213).
  38. a b 21 maja 1929 roku utworzono szczuczyński z części powiatu lidzkiego i grodzieńskiego (Dz.U. z 1929 r. nr 33, poz. 307).
  39. a b 1 stycznia 1932 roku zniesiono powiat kosowski, a z jego terytorium utworzono powiat iwacewicki (Dz.U. z 1929 r. nr 35, poz. 318, zm. Dz.U. z 1931 r. nr 111, poz. 867).
  40. a b c d 1 stycznia 1923 roku utworzono powiat stoliński z części powiatów łuninieckiego, sarneńskiego i pińskiego (Dz.U. z 1922 r. nr 116, poz. 1051).
  41. 16 grudnia 1930 roku powiat sarneński zmienił przynależność z województwa poleskiego do województwa wołyńskiego (Dz.U. z 1930 r. nr 82, poz. 649).
  42. a b c d e f g h i j k 1 kwietnia 1938 roku dokonano zmian granic województwa. Z województwa poznańskiego przyłączono powiaty wyrzyski, szubiński, bydgoski i inowrocławski, powiaty miejskie Bydgoszcz i Inowrocław oraz części powiatu mogileńskiego (miasto Kruszwica i gminy Kruszwica i Chełmce, które przyłączono do powiatu inowrocławskiegoDz.U. z 1938 r. nr 19, poz. 154), a z województwa warszawskiego przyłączono powiaty: nieszawski, rypiński, lipnowski i włocławski. Powiat działdowski przyłączono do woj. warszawskiego (Dz.U. z 1937 r. nr 46, poz. 350).
  43. a b c d e f 1 stycznia 1927 roku utworzono powiat morski z siedzibą w Gdyni z większości powiatu puckiego (pozostały obszar włączono do powiatu wejherowskiego) oraz z części powiatu wejherowskiego, łącznie z Gdynią (Dz.U. z 1926 r. nr 117, poz. 678; Dz.U. z 1926 r. nr 128, poz. 760). 21 marca 1928 roku włączono do powiatu morskiego powiat wejherowski z wyjątkiem gmin Linja, Tłuczewo, Niepoczołowice, Zakrzewo i Kętrzyno włączonych do powiatu kartuskiego i przeniesiono siedzibę z Gdyni do Wejherowa (Dz.U. z 1928 r. nr 25, poz. 221). 24 stycznia 1929 roku wyłączono z powiatu morskiego gminę miejską Gdynia i utworzono z niej odrębny powiat miejski (Dz.U. z 1929 r. nr 4, poz. 35).
  44. a b c d 1 kwietnia 1932 roku zniesiono powiat gniewski, a jego obszar włączono do powiatów starogardzkiego, świeckiego i tczewskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 3, poz. 19).
  45. a b c d e f g 1 kwietnia 1938 roku z woj. poznańskiego wyłączono powiaty wyrzyski, szubiński, bydgoski i inowrocławski, powiaty miejskie Bydgoszcz i Inowrocław oraz części powiatu mogileńskiego (miasto Kruszwica i gminy Kruszwica i Chełmce, które przyłączono do powiatu inowrocławskiegoDz.U. z 1938 r. nr 19, poz. 154) i włączono je do woj. pomorskiego (Dz.U. z 1937 r. nr 46, poz. 350).
  46. a b 1 lipca 1925 roku utworzono powiat miejski w Gnieźnie (Dz.U. z 1925 r. nr 59, poz. 416).
  47. a b c 1 kwietnia 1927 roku zniesiono powiat witkowski, a jego terytorium włączono do powiatu gnieźnieńskiego i wrzesińskiego (Dz.U. z 1927 r. nr 17, poz. 130).
  48. a b 1 kwietnia 1932 roku zniesiono powiat grodziski, a jego terytorium włączono do powiatu nowotomyskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).
  49. a b 1 lipca 1925 roku utworzono powiat miejski w Inowrocławiu (Dz.U. z 1925 r. nr 59, poz. 417).
  50. a b 1 kwietnia 1932 roku zniesiono powiat pleszewski, a jego terytorium włączono do powiatu jarocińskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).
  51. a b c d 1 kwietnia 1938 roku do woj. poznańskiego przeniesiono powiaty kaliski, kolski, koniński i turecki z woj. łódzkiego (Dz.U. z 1937 r. nr 46, poz. 350).
  52. a b 1 kwietnia 1932 roku zniesiono powiat ostrzeszowski, a jego terytorium włączono do powiatu kępińskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).
  53. a b 1 kwietnia 1932 roku zniesiono powiat śmigielski, a jego terytorium włączono do powiatu kościańskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).
  54. a b 1 kwietnia 1932 roku zniesiono powiat koźmiński, a jego terytorium włączono do powiatu krotoszyńskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).
  55. a b 1 kwietnia 1932 roku zniesiono powiat strzelneński, a jego terytorium włączono do powiatu mogileńskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).
  56. a b 1 kwietnia 1932 roku zniesiono powiat odolanowski, a jego terytorium włączono do powiatu ostrowskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35).
  57. 29 stycznia 1925 roku zniesiono starostwo grodzkie w Poznaniu, przekazując jego uprawnienia prezydentowi miasta (Dz.U. z 1925 r. nr 8, poz. 61).
  58. a b c 1 stycznia 1925 roku zniesiono powiaty poznański wschodni oraz poznański zachodni i utworzono z ich terytorium powiat poznański (Dz.U. z 1924 r. nr 117, poz. 1044).
  59. a b c 1 kwietnia 1932 roku zniesiono powiat bohorodczański, a jego obszar włączono do powiatów nadwórniańskiego i stanisławowskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 37).
  60. a b 1 kwietnia 1929 roku zniesiono powiat peczeniżyński, a jego obszar włączono do powiatu kołomyjskiego (Dz.U. z 1929 r. nr 20, poz. 190).
  61. a b 1 kwietnia 1932 roku zniesiono powiat skolski, a jego obszar włączono do powiatu stryjskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 37).
  62. 17 kwietnia 1931 roku z woj. stanisławowskiego wyłączono powiat turczański i włączono do woj. lwowskiego (Dz.U. z 1931 r. nr 34, poz. 238).
  63. a b 1 kwietnia 1939 roku zniesiono powiat miejski Bielsko, a jego terytorium włączono do powiatu bielskiego (Dz.U. Śl. z 1939 r., nr 8, poz. 19).
  64. a b 31 października 1938 roku do Polski z Czechosłowacji przyłączono powiaty cieszyński zachodni (czeskocieszyński), który zintegrowano z polskim powiatem cieszyńskim (wschodnim) i frysztacki (Dz.U. Śl. z 1938 r. Nr 18, poz. 35). 16 listopada 1938 roku do Polski z Czechosłowacji przyłączono skrawki powiatów frydeckiego i czadeckiego o łącznej powierzchni 641 km², które 1 lutego 1939 roku przyłączono do polskich powiatów frysztackiego i cieszyńskiego (Dz.U. Śl. z 1939 r. Nr 2, poz. 6).
  65. a b c d e 15 lutego 1924 roku zniesiono powiat rudzki, a jego terytorium włączono do powiatów katowickiego, pszczyńskiego, rybnickiego i świętochłowickiego (Dz.U. Śl. z 1924 r. nr 5, poz. 20).
  66. a b c 7 marca 1939 roku zniesiono powiat świętochłowicki, a jego terytorium włączono do powiatów katowickiego i tarnogórskiego (Dz.U. Śl. z 1939 r. nr 6, poz. 15).
  67. 1 lipca 1934 przemianowano miasto Królewska Huta na Chorzów (Dz.U. Śl. z 1934 r. nr 13, poz. 24).
  68. a b 1 lipca 1925 roku przeniesiono siedzibę urzędu starostwa powiatu husiatyńskiego z Husiatyna do Kopyczyniec, a nazwę powiatu zmieniono na powiat kopyczyniecki (M.P. z 1925 r. nr 160, poz. 717).
  69. a b c 24 sierpnia 1928 roku utworzono powiaty: południowo-warszawski, północno-warszawski i prasko-warszawski (Dz.U. z 1928 r. nr 72, poz. 647).
  70. a b c 1 kwietnia 1931 roku utworzono powiat śródmiejsko-warszawski z części powiatów południowo-warszawskiego i północno-warszawskiego (Dz.U. z 1931 r. nr 26, poz. 155).
  71. 1 kwietnia 1938 roku do woj. warszawskiego przyłączono powiat działdowski z woj. pomorskiego (Dz.U. z 1937 r. nr 46, poz. 350).
  72. a b c d e f 1 kwietnia 1939 roku do woj. warszawskiego przyłączono z woj. lubelskiego powiaty garwoliński, sokołowski i węgrowski oraz gminę Irena z powiatu puławskiego (przyłączoną do powiatu garwolińskiegoDz.U. z 1939 r. nr 14, poz. 82), a z woj. białostockiego powiaty łomżyński, ostrołęcki i ostrowski (Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240).
  73. a b c d 1 kwietnia 1939 roku wyłączono powiaty kutnowski, łowicki, rawski oraz skierniewicki i przyłączono je do woj. łódzkiego (Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240).
  74. a b c d 1 kwietnia 1938 roku wyłączono powiaty nieszawski, rypiński, lipnowski oraz włocławski i przyłączono je do woj. pomorskiego (Dz.U. z 1937 r. nr 46, poz. 350).
  75. a b 1 stycznia 1926 roku utworzono powiat postawski z powiatu duniłowickiego (Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 472).
  76. a b c 1 kwietnia 1927 roku utworzono powiat mołodeczański z części obszaru powiatów wilejskiego i oszmiańskiego (Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 472, zm. Dz.U. z 1926 r. nr 26, poz. 158, zm. Dz.U. z 1927 r. nr 8, poz. 62).
  77. a b c Około 1923 roku (dokładna data nieznana) powiaty wileński i trocki połączono w jeden powiat wileńsko-trocki.
  78. a b 28 maja 1919 roku utworzono powiat miejski w Wilnie (Dz. Urz. ZCZW z 1919 r. Nr 5, poz. 40), zniesiony następnie 11 grudnia 1920 roku (Dz. Urz. TKR z 1920 r. Nr 8, Dekret Nr 35 z dnia 29 listopada 1920 r.) i przywrócony w 1921 roku (Dz. Urz. TKR z 1921 r. Nr 9 (19), Dekret Nr 96 z dnia 18 lutego 1921 r.).
  79. a b 1 stycznia 1925 roku utworzono powiat kostopolski z części powiatu rówieńskiego (Dz.U. z 1924 r. nr 68, poz. 655).
  80. a b 1 stycznia 1925 roku przemianowano powiat ostrogski na zdołbunowski (Dz.U. z 1924 r. nr 68, poz. 655).
  81. 16 grudnia 1930 roku przyłączono do woj. wołyńskiego powiat sarneński z woj. poleskiego (Dz.U. z 1930 r. nr 82, poz. 649).

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Gawryszewski 2005 ↓, s. 26.
  2. Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395 – Ustawa tymczasowa z dnia 2 sierpnia 1919 r. o organizacji władz administracyjnych II instancji.
  3. Dz.U. z 1919 r. nr 64, poz. 385 – Ustawa z dnia 1 sierpnia 1919 r. o tymczasowej organizacji zarządu b. dzielnicy pruskiej.
  4. Dz.U. z 1920 r. nr 73, poz. 497 – Ustawa konstytucyjna z dnia 15 lipca 1920 r. zawierająca statut organiczny Województwa Śląskiego.
  5. Dz.U. Śl. Nr 1, poz. 3; załącznik: Dz.U. Śl. Nr 13, poz. 43.
  6. Dz.U. z 1920 r. nr 117, poz. 768 – Ustawa z dnia 3 grudnia 1920 r. o tymczasowej organizacji władz administracyjnych II instancji (województw) na obszarze b. Królestwa Galicji i Lodomerji z W. Ks. Krakowskiem oraz na wchodzących w skład Rzeczypospolitej Polskiej obszarach Spisza i Orawy.
  7. Dz.U. z 1921 r. nr 16, poz. 93 – Ustawa o unormowaniu stanu prawno-politycznego na ziemiach, przyłączonych do obszaru Rzeczypospolitej na podstawie umowy o preliminaryjnym pokoju i rozejmie, podpisanej w Rydze dnia 12 października 1920 r.
  8. Dz.U. z 1926 r. nr 6, poz. 29 – Ustawa z dnia 22 grudnia 1925 r. w sprawie utworzenia województwa wileńskiego.
  9. Księga adresowa Polski 1928 – Ustrój państwowy i administracja: Obszar i zaludnienie.
  10. a b c d e Stefan Wojtkowiak: Państwowe, administracyjne, wojskowe i wyznaniowe podziały terytorialne na ziemiach polskich (zarys dziejów) – Jak przez wieki administracyjnie dzielono i jak ostatnio podzieliliśmy terytorium Polski. Łódź: Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddział w Łodzi, 2000.
  11. Dz.U. z 1932 r. nr 1, poz. 3 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 grudnia 1931 r. w sprawie zniesienia oraz zmiany granic niektórych powiatów na obszarze województwa krakowskiego.
  12. Dz.U. z 1932 r. nr 3, poz. 19 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1931 r. w sprawie zniesienia powiatu gniewskiego oraz zmiany granic niektórych powiatów na obszarze województwa pomorskiego.
  13. Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 1932 r. w sprawie zniesienia oraz zmiany granic niektórych powiatów na obszarze województwa poznańskiego.
  14. Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 36 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 1932 r. w sprawie zniesienia oraz zmiany granic niektórych powiatów na obszarze województwa lwowskiego.
  15. Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 37 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 1932 r. w sprawie zniesienia oraz zmiany granic niektórych powiatów na obszarze województwa stanisławowskiego.
  16. Dz.U. z 1932 r. nr 30, poz. 315 – Obwieszczenie Rady Ministrów z dnia 19 marca 1932 r. o sprostowaniu błędów w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1931 r. w sprawie zniesienia powiatu gniewskiego oraz zmiany granic niektórych powiatów na obszarze województwa pomorskiego.
  17. Dz.U. z 1930 r. nr 82, poz. 649 – Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 29 listopada 1930 r. o zmianie granic województw poleskiego i wołyńskiego.
  18. Dz.U. z 1931 r. nr 34, poz. 238 – Ustawa z dnia 20 marca 1931 r. o wyłączeniu powiatu turczańskiego z województwa stanisławowskiego.
  19. Sandomierz. E-Wyjazd.pl. [dostęp 2016-10-18]. (pol.).
  20. Dz.U. z 1938 r. nr 87, poz. 585 – Dekret Prezydenta RP z dnia 11 listopada 1938 r. o zjednoczeniu z Rzecząpospolitą Polską ziem odzyskanych w listopadzie 1938 r. i rozciągnięciu na te ziemie mocy obowiązującej niektórych aktów ustawodawczych.
  21. a b Gawryszewski 2005 ↓, s. 32.
  22. Stefan Szulc (red.), Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9.XII 1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność, Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 1.

Ważniejsza literatura

[edytuj | edytuj kod]
  • Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku. Warszawa: Polska Akademia Nauk – Instytut Gospodarki i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, 2005. ISBN 83-87954-66-7. ISSN 1643-2312.
  • Województwo Śląskie, p.red. F. Serafina, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1996 (Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach nr 1555);
  • Jak przez wieki administracyjnie dzielono i jak ostatnio podzieliliśmy terytorium Polski, prof. dr hab. Stefan Wojtkowiak,
  • Dzienniki Ustaw
  • Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga
  • Adam J. Mielcarek, Podziały terytorialno-administracyjne II Rzeczypospolitej w zakresie administracji zespolonej, Warszawa 2008.