Jump to content

Новдор якум

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Новдор якум
Сардӯшии новдор якум дар Нерӯи дарёии Русия
Кӯтаҳнивишт форсӣ: ناودار یکم
Кишвар  Русия
Дараҷаи болотар Новбон севум
Дараҷаи пойинтар Новдор дувум
Ҳамто

Новдор якум (форсӣ: ناودار یکم‎) — дараҷае афсарёрӣ дар нерӯи дарёӣ, ки ҷойгоҳе болотар аз новдор дувум ва пойинтар аз новбон севум дорад ва баробар бо размсоз дар нерӯҳои заминӣ ва ҳавоӣ аст.

Пайдарпаии дараҷаҳои низомӣ
Дараҷаи пойинтар:
Новдор дувум

Новдор якум
Дараҷаи болотар:
Новбон севум

«Новдор» ба маънои «киштибон» аст[1] ва аз як вожа ва як пасванд сохта шудааст: нов (форсӣ: ناو‎ > порсии миёна: nāv- > порсии бостон: nāvam-киштӣ[2] + -дор (< порсии миёна: *dār > порсии бостон: *dār(a)- > эронии бостон: *dārai̯a- «доштан; доранда»[3]), ки ба исм афзуда мешавад ва умуман маънии «нигаҳдоранда»-ро мерасонад[4]. Ин пасванд дар вожасозии низомӣ аз куҳантарин замонҳо ба кор меравад. Чунончи, дар забони эронии бостон «*kāra-daranaka-» ‘дорандаи сипоҳ, сипаҳдор[3], дар паҳлавӣ: «tagm(a)dār» ва дар форсӣ: «сипаҳдор»‎ ва «лашкардор» бо ҳамин пасванд сохта шудаанд.

Новдор ҳамчун дараҷаи афсарёрӣ соли 1991 дар нерӯи дарёии Сипоҳи посдорон ҷорӣ шуда ва ду рутба дорад[5]. Ҳамтои ин дараҷа дар Нерӯи дарёии Артиши Эрон «новустувор» аст, ки соли 1935 ҷорӣ шуда ва ду рутба дорад[6]:

  1. новдор якум = новустувор якум;
  2. новдор дувум = новустувор дувум;

Ҳамтои дараҷаи «новдор якум» дар Нерӯи дарёии Иттиҳоди Шуравӣ «мичмани калон» (русӣ: старший мичман) буд, ки соли 1981 ҷорӣ шуда буд[7].

  1. Деҳхудо, Алиакбар. Луғатномаи Деҳхудо (нусхаи диҷитол) бар асоси нусхаи физикии 15-ҷилдии интишори соли 1377. — Муассисаи Луғатномаи Деҳхудо ва Маркази байнулмилалии омӯзиши забони форсии Донишгоҳи Теҳрон, 1399.. 29 апрели 2022 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 29 апрели 2022.
  2. Ҳасандӯст, Муҳаммад. Фарҳанги решашинохтии забони форсӣ. Теҳрон: Фарҳангистони забону адаби форсӣ, Нашри осор, 1383. ISBN 978-600-6143-58-3. ҷ. 4, с. 2700.
  3. 3.0 3.1 Ҳасандӯст, Муҳаммад. Фарҳанги решашинохтии забони форсӣ. — Теҳрон: Фарҳангистони забону адаби форсӣ, Нашри осор, 1393. ISBN 978-600-6143-56-9. — ҷ. 2, с. 1244—1245
  4. Содиқӣ, Алиашраф. Шеваҳо ва имконоти вожасозӣ дар забони форсии муъосир (5) // «Нашри дониш», хурдод ва тири 1371, шумораи 7, сс. 39 – 45
  5. Қонуни муқаррароти истихдомии Сипоҳи посдорони инқилоби исломӣ. 29 апрели 2022 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 14 августи 2013.
  6. Алиев Г. Г. канд. филол. наук. Персидско-русский и русско-персидский военный словарь / Под ред. канд. филол. наук, доц. А. М. Шойтова. — М.: Воениздат, 1972. — С. 285; 606; 653. — 655 с. — 3 500 экз.
  7. РУТБАИ ҲАРБӢ // Энсиклопедияи тоҷикӣ