Aller au contenu

poleur

Èn årtike di Wiccionaire.

Loukîz a : «Poleur»

Plinne cogne Spotcheye cogne
poleur pleur

Etimolodjeye

[candjî]

Tayon-bodje latén « posse » (minme sinse) avou l' assaetchance di « voleur », avou l’ cawete di codjowaedje « -eur » des viebes.

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) pou
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) p(o)loz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) p(o)lans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) polnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) pôrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) p(o)leu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) poye
pårt. erirece (dj’ a, vos av) p(o)lou
Ôtes codjowaedjes sipepieus tåvlea

poleur (aidant viebe)

  1. esse capåbe di.
    • Fjhoz çou k' vos poloz Motî Haust (fråze rifondowe).
    • Ele ni pout foû d' cial. Motî Haust (fråze rifondowe).
    • C' est nén l' tot del voleur, el fåt co poleur.
    • Dji t' pou fote a l' ouxh sol pî sol tchamp!
    • Popa aveut sayî co traze sôres di betchs di grawe divins des potêyes mins ele crexhént sot; ele ni polént viker a cåze des foumires Georges Alexis (fråze rifondowe).
    • I n’ poleut nén comprinde,
      Li manovrî d’ set ans, douvént k’ les ôtes cårpeas
      Djouwént so les pavêyes, moussîs come des ptits princes,
      K’ il avént l’ droet do rire, fé zûner leu lokince. Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.46, “Agnuss” (fråze rifondowe).
    • Dji poleu poirter des foû gros rotchîs ! Dji potchive houte des abimes ! Paul-Henri Thomsin, ratournant Lès schtroumpfs èt lès bèrikes èmacralêyes, 2021, p. 12 (fråze rifondowe).
  2. esse possibe.
    • Ci polaxhe esse ttossu bén vraiy çoula k' ôte tchoi Sintake Rimåke (fråze rifondowe).
    • Si vos rådisses ont wårdé leus belès foyes bén frisses, vos ndè poloz fé ene boune sope. Jeanine Xhenseval, gazete "La Wallonne" 4-2010, p. 16 (fråze rifondowe).
    • ’L arive èn-ådje k' on n' est pus djonne;
      L' arive èn ådje k' on pôreu divni pus vî.
      Mins l' arive el plaece k' on rifantixhe. Camille Gaspard (fråze rifondowe).
  3. aveur li permission di
    • Pou dju aler djouwer ?
    • Dj’ a insi veyou k’ nos polans dmorer a pesteler dins l’ dotance ameternam. José Schoovaerts, ratournant R. Descartes (fråze rifondowe).
  4. (aprume eployî al deujhinme djin) acsegne k' on pout fé ene sacwè ostant k' on vout, on n' candjrè rén.
    • C’ est tofer al respounete,
      Ki l’ amour ratind,
      Vos poloz vs moker di s’ binete :
      Cwand i vs tént, i vs tént !Martin Lejeune, "Djônèsse, prétimps" (fråze rifondowe).
    • Les tchoûlåds polèt pretchî,
      Breyans foirt po n’ nén ls oyî : Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « C’è-st-ine couyonåde», 1922, p.130 (fråze rifondowe).
    • Vos poloz bén rire, må-d'-vinte ki vs estoz ! Mi ptit poleur, il a dedja fwait des pris, lu !!! Paul-Henri Thomsin, ratournant "Li vî bleu 2" da François Walthéry & Raoul Cauvin, 1980 (fråze rifondowe).
  5. (v. sins djin), (viebe å prono) esse possibe.
    • I s' pout k' i vénrè. Motî Haust (fråze rifondowe).
    • I s' pout bén k' nos ramasrans,
      Deus troes gnognots ki ns aclevrans ! Jean Bury, Joyeux rèspleus (1899), "Mi galant" (fråze rifondowe).

Ratourneures

[candjî]
  1. ni poleur må
  2. pôreut vali pôreut nén vali, pôreut vali ki pôreut nén vali ki
  3. n’ è pus poleur, èn pus poleur hay, èn pus poleur hote
  4. è poleur, n’ è poleur rén
  5. si djonnesse saveut, si viyesse poleut
  6. i s’ pôreut bén ki : esse probåbe.

Mots d’ aplacaedje

[candjî]

Sinonimeye

[candjî]
aveur li pouxhance do fé ene sacwè
aveur li permission do fé ene sacwè
mostere k' ene sacwè est possibe

Notule d’ uzaedje

[candjî]

Cwand li viebe eploye èn infinitif, on mete li prono divant l' viebe et nén après come e francès.

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : C5

Ratournaedjes

[candjî]
esse capåbe di
aveur li permission di