Erb

68. pierwiastek chemiczny

Erb (Er, łac. erbium) – pierwiastek chemiczny, lantanowiec.

Erb
holm ← erb → tul
Wygląd
srebrzysty
Erb
Widmo emisyjne erbu
Widmo emisyjne erbu
Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.

erb, Er, 68
(łac. erbium)

Grupa, okres, blok

–, 6, f

Stopień utlenienia

III

Właściwości metaliczne

lantanowiec

Właściwości tlenków

słabo zasadowe

Masa atomowa

167,26 ± 0,01[a][3]

Stan skupienia

stały

Gęstość

9066 kg/m³

Temperatura topnienia

1529 °C[1]

Temperatura wrzenia

2868 °C[1]

Numer CAS

7440-52-0

PubChem

23980

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)

Jest to jeden z czterech pierwiastków, których nazwy zostały utworzone od szwedzkiej miejscowości Ytterby (są to: erb, itr, iterb, terb). Pierwiastek został odkryty w 1843 przez Carla Mosandera.

Występowanie

edytuj

Erb występuje w skorupie ziemskiej w ilości 2,8 ppm (wagowo), w postaci 6 trwałych izotopów (znanych jest ponad 30 izotopów). Najważniejszymi minerałami erbu są:

  • monacyt (Ce,La,Th,Nd,Y,Pr,Er)PO4 – tzw. piasek monacytowy;
  • bastnazyt (Ce,La,Nd,Y,Pr,Er)CO3F (dużo rzadszy).

Zastosowanie

edytuj

Erb stosowany jest w telekomunikacji we wzmacniaczach sygnału światłowodowego, tzw. EDFA (ang. erbium-doped fiber amplifier). Wykorzystuje się tu jego zdolność do luminescencji z emisją światła o długości fali 1,55 μm, która jest wykorzystywana w światłowodach, gdyż przy tej długości fali występują najmniejsze straty transmisji we włóknach ze szkła krzemionkowego[4]. Wykorzystywany jest także jako dodatek stopowy do wanadu, gdyż obniża jego twardość i ułatwia obróbkę[5]. Tlenek erbu(III) ma intensywny różowy kolor i używany jest do barwienia szkła i szkliw do porcelany[5] oraz do barwienia cyrkonii[6].

  1. Podana wartość stanowi przybliżoną standardową względną masę atomową (ang. abridged standard atomic weight) publikowaną wraz ze standardową względną masą atomową, która wynosi 167,259 ± 0,003. Znane są próbki geologiczne, w których pierwiastek ten ma skład izotopowy odbiegający od występującego w większości źródeł naturalnych. Masa atomowa pierwiastka w tych próbkach może więc różnić się od podanej w stopniu większym niż wskazana niepewność. Zob. Prohaska i in. 2021 ↓, s. 584.

Przypisy

edytuj
  1. a b David R. Lide (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-13, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
  2. Erbium (nr 263044) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-10-04]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  3. Thomas Prohaska i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI10.1515/pac-2019-0603 (ang.).
  4. Tsuneo Nakahara, Shigeru Tanaka, Masayuki Nishimura, Fiber Optics, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2006, s. 4, DOI10.1002/14356007.a10_433.pub2 (ang.).
  5. a b C.R. Hammond, The Elements. Erbium, [w:] CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R. Lide (red.), wyd. 88, Boca Raton: CRC Press, 2007, s. 4-13, ISBN 978-0-8493-0488-0 (ang.).
  6. Lantanowce, [w:] Jack Challoner, Pierwiastki, czyli z czego zbudowany jest wszechświat, 2012, s. 91, ISBN 978-83-245-2131-9.