Przejdź do zawartości

Agencje, zdecentralizowane jednostki niezależne, jednostki korporacyjne i wspólne przedsięwzięcia Unii Europejskiej oraz Euroatomu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Agencje Unii Europejskiej)

Agencje, zdecentralizowane jednostki niezależne, jednostki korporacyjne i wspólne przedsięwzięcia Unii Europejskiej oraz Euroatomu – specjalne zdecentralizowane jednostki organizacyjne Unii Europejskiej lub Euroatomu, zajmujące się wydzieloną określoną wąską dziedziną polityki UE, posiadające unijną osobowość prawną, ale niebędące samodzielnymi podmiotami prawa międzynarodowego w stosunkach z krajami trzecimi. Najczęściej pełnią one funkcje informacyjne czy techniczne.

Agencje, zdecentralizowane jednostki niezależne, jednostki korporacyjne i wspólne przedsięwzięcia Unii Europejskiej oraz Euroatomu odróżniać należy od:

Charakterystyka i funkcje

[edytuj | edytuj kod]

Tym, co odróżnia agencje, niezależne jednostki zdecentralizowane i wspólne przedsięwzięcia od podstawowych instytucji i organów UE oraz od organów i jednostek UE będących podmiotami prawa międzynarodowego, jest sposób ich powoływania, tj. na drodze aktu unijnego prawa wtórnego (zwykle rozporządzenia Parlamentu i Rady), a nie traktatu. Natomiast w odróżnieniu od innych unijnych organów i jednostek powoływanych aktem prawa wtórnego, agencje, niezależne jednostki zdecentralizowane i wspólne przedsięwzięcia posiadają osobowość prawną na poziomie unijnym, uznawaną w krajach członkowskich, a w niektórych przypadkach (np EDA, JET), również w krajach EOG, Szwajcarii, Serbii, Ukrainie i Zjednoczonym Królestwie.

Agencją kieruje Zarząd ustalający główne wytyczne i zatwierdzający program pracy.Członkami tego organu są zawsze przedstawiciele Państw Członkowskich i jeden lub kilku przedstawicieli Komisji. Liczebność zarządu waha się od szesnastu do siedemdziesięciu ośmiu członków.

Dyrektor wykonawczy, prawny przedstawiciel agencji, mianowany jest przez Zarząd lub przez Radę Ministrów.

Komitety techniczne lub naukowe – ciała doradcze, składające się ekspertów w danej dziedzinie, mają zadanie opiniodawcze i informacyjne.

Agencje finansowane są ze środków przewidzianych na ten cel w budżecie Unii Europejskiej, z wyjątkiem pięciu z nich, które utrzymują się samodzielnie. Są to: Europejska Agencja Leków, Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej, Wspólnotowy Urząd Ochrony Odmian Roślin, Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego, oraz Centrum Tłumaczeń dla Organów Unii Europejskiej, które otrzymuje wsparcie finansowe od swoich klientów.

Istnieje kilka ogólnych funkcji leżących u podstaw działalności ww. jednostek jako całości:

  • wnoszą pewien stopień decentralizacji i rozproszenia geograficznego do działań Unii,
  • nadają one wyższą rangę zadaniom, jakie zostały im powierzone, poprzez utożsamianie ich z samą agencją,
  • niektóre z nich opracowują naukowy lub techniczny know-how w określonych, precyzyjnie zdefiniowanych dziedzinach,
  • zadaniem innych jest integracja różnych grup interesów w celu ułatwienia dialogu na szczeblu europejskim (przykładowo pomiędzy partnerami społecznymi) lub międzynarodowym.

Podział agencji, zdecentralizowanych jednostek niezależnych, jednostek korporacyjnych i wspólnych przedsięwzięć Unii Europejskiej oraz Euroatomu

[edytuj | edytuj kod]

Agencje zdecentralizowane UE

[edytuj | edytuj kod]
Lista agencji zdecentralizowanych UE ds. jednolitego rynku (do Traktatu z Lizbony: pierwszego filaru)
Skrót Nazwa agencji Siedziba Początek
działalności
ACER Agencja ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki Lublana 2012
BEREC Organ Europejskich Regulatorów Łączności Elektronicznej Ryga 2010
CdT Centrum Tłumaczeń dla Organów Unii Europejskiej Luksemburg 1994
Cedefop Europejskie Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego Saloniki 1975
CPVO Wspólnotowy Urząd Ochrony Odmian Roślin Angers 1994
EASA Agencja Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego Kolonia 2002
ECDC Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób Sztokholm 2004
ECHA Europejska Agencja Chemikaliów Helsinki 2007
EEA Europejska Agencja Środowiska Kopenhaga 1993
EFCA Europejska Agencja Kontroli Rybołówstwa Vigo 2005
EFSA Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności Parma 2002
ELA Europejski Urząd ds. Pracy Bratysława 2019
EMA Europejska Agencja Leków Amsterdam 1993
EMSA Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa na Morzu Lizbona 2002
ERA Europejska Agencja Kolejowa Lille i Valenciennes 2004
ETF Europejska Fundacja Kształcenia Turyn 1994
EU-OSHA Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy Bilbao 1994
Eurofound Europejska Fundacja na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy Dublin 1975
EUSPA Agencja Unii Europejskiej ds. Programu Kosmicznego Praga 2004/2021
EUIPO Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej Alicante 1994

Ds. wspólnej polityki bezpieczeństwa I obrony

[edytuj | edytuj kod]
Lista agencji zdecentralizowanych UE ds. wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (do Traktatu z Lizbony: drugiego filaru)
Skrót Nazwa agencji Siedziba Początek
działalności
ISS Instytut Unii Europejskiej Studiów nad Bezpieczeństwem Paryż 1989/2002
SatCen Centrum Satelitarne Unii Europejskiej Torrejón de Ardoz 1990/2002
EDA Europejska Agencja Obrony Bruksela 2004

Ds. przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości

[edytuj | edytuj kod]
Lista agencji zdecentralizowanych UE ds. przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (do Traktatu z Lizbony: trzeciego filaru)
Skrót Nazwa agencji Siedziba Początek
działalności
Europol Agencja Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania Haga 1999
Eurojust Agencja Unii Europejskiej ds. Współpracy Wymiarów Sprawiedliwości w Sprawach Karnych Haga 2002
CEPOL Agencja Unii Europejskiej ds. Szkolenia w Dziedzinie Ścigania Budapeszt 2000
eu-LISA Europejska Agencja ds. Zarządzania Operacyjnego Wielkoskalowymi Systemami Informatycznymi w Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości Tallinn 2012
Frontex Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej Warszawa 2005/2016
EUAA Agencja Unii Europejskiej ds. Azylu Valletta 2011/2022
EIGE Europejski Instytut ds. Równości Mężczyzn i Kobiet Wilno 2010
EMCMDDA Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii Lizbona 1993
ENISA Agencja Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa Heraklion 2004
FRA Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej Wiedeń 2007

Europejskie organy nadzoru ESFS

[edytuj | edytuj kod]
Lista agencji zdecentralizowanych UE - europejskich organów nadzoru ESFS
Skrót Nazwa agencji Siedziba Początek
działalności
EBA Europejski Urząd Nadzoru Bankowego Paryż 2011
ESMA Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych Paryż 2010
EIOPA Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych Frankfurt nad Menem 2011
Lista agencji zdecentralizowanych UE - organów mechanizmu SRM
Skrót Nazwa agencji Siedziba Początek
działalności
SRB Jednolita Rada ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji Bruksela 2015

Agencje wykonawcze UE

[edytuj | edytuj kod]

Agencje wykonawcze ustanawiane są na czas oznaczony.

Lista agencji wykonawczych UE
Skrót Nazwa agencji Siedziba Początek
działalności
EACEA Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego Bruksela 2006
EISMEA Agencja Wykonawcza Europejskiej Rady ds. Innowacji i ds. Małych i Średnich Przedsiębiorstw Bruksela 2021
ECCC Europejskie Centrum Kompetencji Przemysłowych, Technologicznych i Badawczych w dziedzinie Cyberbezpieczeństwa Bukareszt 2021
ERC Europejska Rada ds. Badań Naukowych Bruksela 2007
CINEA Agencja Wykonawcza ds. Klimatu, Infrastruktury i Środowiska Bruksela 2021
HaDEA Agencja Wykonawcza ds. Zdrowia i Cyfryzacji Bruksela 2021
REA Agencja Wykonawcza ds. Badań Naukowych Bruksela 2007

Agencje Euroatomu

[edytuj | edytuj kod]
Lista agencji Euroatomu
Skrót Nazwa agencji Siedziba Początek
działalności
ESA Agencja Dostaw Euratomu Luksemburg 1960

Zdecentralizowane jednostki niezależne

[edytuj | edytuj kod]
Lista niezależnych jednostek zdecentralizowanych Unii Europejskiej
Skrót Nazwa jednostki Siedziba Początek
działalności
EPPO Urząd Prokuratury Europejskiej Luksemburg 2017
EIT Europejski Instytut Innowacji i Technologii Budapeszt 2010

Inne jednostki korporacyjne na prawie wtórnym UE

[edytuj | edytuj kod]
Lista jednostek korporacyjnych Unii Europejskiej
Skrót Nazwa jednostki Siedziba Początek
działalności
APPF Urząd ds. Europejskich Partii Politycznych oraz Europejskich Fundacji Politycznych Bruksela 2014
EDPB Europejska Rada Ochrony Danych Bruksela 2018

Wspólne przedsięwzięcia

[edytuj | edytuj kod]

Wspólne przedsięwzięcia ustanawiane są w wyniku porozumienia Komisji z określoną branżą europejskiego przemysłu celem realizacji partnerstwa publiczno-prywatnego.

Wspólne przedsięwzięcia UE

[edytuj | edytuj kod]
Lista wspólnych przedsięwzięć Unii Europejskiej
Skrót Nazwa przedsięwzięcia Siedziba Początek
działalności
BBI Bio-based Industries Bruksela
CS Clean Sky Bruksela
ECSEL Electronic Components and Systems
FCH Fuel Cells and Hydrogen
EuroHPC High-Performance Computing Luksemburg
IMI Innovative Medicines Initiative
SESAR Single European Sky Air Traffic Management Research
S2R Shift-2-Rail

Wspólne przedsięwzięcia Euroatomu

[edytuj | edytuj kod]
Lista wspólnych przedsięwzięć Euroatomu
Skrót Nazwa przedsięwzięcia Siedziba Początek
działalności
JET Joint European Torus Culham 1978
F4E Europejskie Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej Fuzja dla Energii Barcelona 2007

Podmioty nieistniejące

[edytuj | edytuj kod]
Nieistniejące agencje wykonawcze
Skrót Nazwa agencji Siedziba Początek
działalności
EAR Europejska Agencja Odbudowy Saloniki 2000–2008
CHAFEA Agencja Wykonawcza ds. Konsumentów, Zdrowia i Żywności Luksemburg 2014-2021

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]